ABŞ Prezidenti Donald Trampın qlobal ticarəti son ticarət tarifləri nəticəsində xam neftin qiymətləri kəskin şəkildə düşür.
Banker.az xəbər verir ki, “LSEG Oil Research” tərəfindən tərtib edilmiş məlumatlara əsasən, Asiya 2025-ci ilin birinci rübündə gündəlik 26.44 milyon barel xam neft idxal edib ki, bu da 2024-cü ilin eyni dövründəki günlük 27.08 milyon barel ilə müqayisədə günlük 640 000 barel azdır.
Bu idxal azalması, Neft İxrac Edən Ölkələr Təşkilatı (OPEC) və Beynəlxalq Enerji Agentliyi kimi qurumların 2025-ci ildə Asiyanın qlobal neft tələbatının artımına liderlik edəcəyinə dair proqnozları ilə ziddiyyət təşkil edib.
Analitiklər hesab edib ki, Asiyanın zəif birinci rüb idxalında kiçik bir müsbət məqam varsa, o da mart ayında bərpa əlamətlərinin görünməsidir.
LSEG-in məlumatına görə, region mart ayında gündəlik 27.39 milyon barel neft idxal edib ki, bu da fevraldakı gündəlik 25.44 milyon barellə müqayisədə artım deməkdir və keçən ilin mart ayındakı 27.33 milyon bpd ilə təxminən eynidir.
Bu mart bərpasına dünyanın ən böyük xam neft idxalçısı olan Çin səbəb olub. Çin mart ayında dəniz yolu ilə gündəlik 10.14 milyon barel xam neft idxal edib – bu, son üç ayın ən yüksək göstəricisidir.
Boru kəmərləri ilə idxal da nəzərə alındıqda, mart ayında Çinə ümumi xam neft daxilolması gündəlik 11.04 milyon barel olub. Bu, ilin ilk iki ayı üzrə orta göstərici olan gündəlik 10.42 milyon bareldən yuxarıdır, lakin 2024-cü ilin mart ayındakı 11.6 milyon bareldən aşağı qalır.
Sual yaranır: Niyə Çin və ümumilikdə Asiya 2025-ci ilin ilk iki ayına nisbətən mart ayında daha çox xam neft idxal edib?
Bunun bir neçə səbəbi var. Məsələn, neftayırma zavodları planlaşdırılmış təmir işlərindən sonra ehtiyatları yenidən toplamaq istəyib və Şimal yarımkürəsində qış mövsümünün sonuna yaxınlaşması ilə mövsümi tələbat artımına hazırlaşıblar.
Amma yəqin ki, ən önəmli amil qiymətlər olub. Martda idxal edilən neftin əksəriyyəti daha aşağı qlobal qiymətlər dövründə alınmışdı.
Beynəlxalq etalon Brent markalı neftin fyuçersləri yanvarın 15-də son altı ayın maksimumu olan 82.63 dollar/barel səviyyəsinə çatdıqdan sonra ucuzlaşmağa başlayaraq martın 5-də 68.33 dollar/barel səviyyəsinə düşüb.
Qiymətlərin aşağı meyli, xüsusilə də Çin neftayırma zavodlarının ilin ilk iki ayında ehtiyatlardan istifadə etdiyi görünürdüsə, alıcıları idxalı artırmağa təşviq edib.
Rəsmi məlumatlara əsasən, Çin neftayırma zavodları yanvar-fevral dövründə gündəlik təqribən 30 000 barel daha çox xam neft emal edib, nəinki idxal və daxili hasilat yolu ilə əldə edilən ümumi həcm.
Çin strateji və kommersiya ehtiyatlarına daxil olan və ya onlardan çıxarılan xam neft həcmlərini açıqlamasa da, ümumi xam neft mövcudluğundan emal edilən həcmi çıxmaqla təxmini hesab aparmaq mümkündür.
Mart ayında isə bu dinamikada dəyişiklik baş verib – daha ucuz neft qiymətləri idxalın artmasına səbəb olub.
Neft bazarları üçün əsas sual budur: Görəsən mart ayında Asiyada müşahidə edilən idxal artımı davamlı olacaqmı? Xüsusilə də nəzərə alsaq ki, xam neft qiymətləri martın əvvəlindəki minimum səviyyədən aprelin 2-dək yüksəlmişdi – yəni Tramp qlobal tarif müharibəsinə başladığı günə qədər.
Brent aprelin 2-də 75.47 dollar/barel səviyyəsinə çatmışdı. Hətta Asiyalı alıcılar alışlarını bir qədər azaltmış olsalar belə, bunun idxal rəqəmlərinə təsiri yalnız may və iyun aylarında əks olunacaq.
Keçən həftədən bəri neft qiymətlərindəki eniş iyun ayından etibarən Asiyanın idxalını artıracaqmı?
Brent bazar ertəsi Asiyada erkən ticarətdə 63.01 dollar/barel səviyyəsinə qədər gerilədi – bu, son dörd ildən çox müddətdə qeydə alınan ən aşağı göstəricidir və Trampın demək olar ki, Rusiya istisna olmaqla bütün ölkələrə ümumi tarif tətbiq etdiyini açıqlamasından əvvəlki zirvə nöqtəsi ilə müqayisədə 16.5% ucuzlaşıb.
OPEC+ ixracatçıları qrupunun may ayında gözləniləndən daha çox – gündəlik 411 000 barel – hasilatı artırmaq qərarı da neft qiymətlərinin kəskin düşməsinə töhfə verib.
Lakin əsas problem, tariflərdən qaynaqlanan qlobal iqtisadi artıma və beləliklə də yanacaq istehlakına vurulan zərbə kimi qiymətləndirilir.
Bu da o deməkdir ki, hətta kəskin qiymət enişi belə, qarşıdakı aylarda Asiyanın xam neftə tələbatını artırmaq üçün yetərli olmaya bilər.
