Neft Yaxın Şərqdəki münaqişənin xam neft istehsalına təsir göstərməyəcəyi ehtimallarının artması və İranın İsraillə gərginliyi sülh yolu ilə azaltmağa çalışması siqnalları ilə ucuzlaşıb.
Banker.az xəbər verir ki, WTI xam nefti 1.7% ucuzlaşaraq bir bareli 72 dolların altına düşdü. ABŞ Prezidenti Donald Tramp bildirib ki, İran münaqişəni yumşaltmaq üçün dialoqa hazırdır ki, bu da bölgənin dünya neft hasilatının təxminən üçdə birini təşkil edən ərazidə uzunmüddətli müharibə qorxusunu bir qədər aradan qaldırıb.
“Sual budur – İsrail bununla həqiqətən razılaşacaqmı?” deyə “CIBC Private Wealth Group”un baş enerji treyderi Rebecca Babin qeyd edir. “Bununla yanaşı, Hörmüz boğazı barədə səslənən təhlükə şübhələri də bəzən şişirdilmiş ola bilər.”
Buna baxmayaraq, neft bazarları hələ də gərgin qalır. İsrail ötən həftə İranın nüvə obyektlərinə və hərbi rəhbərliyinə zərbələr endirdikdən sonra Cənub Pars qaz yatağına hücum edərək hasilat platformasını dayandırmağa məcbur edib. Lakin hələlik əsas neft ixrac infrastrukturu toxunulmayıb və strateji Hörmüz boğazı bloklanmayıb.
İranın qaz hasilatına hücum bazarı narahat edir, lakin yenə də əsas qorxu Hörmüzdür. Yaxın Şərq ölkələri gündəlik dünya hasilatının təxminən beşdə birini bu boğazdan göndərirlər və Tehran nəql marşrutunu pozmağa cəhd etsə, qiymətlər yenidən kəskin yüksələ bilər.
Hücumlar başlamazdan əvvəl neft qiymətləri indiki səviyyədən xeyli aşağı idi. Cümə axşamı başlayan hava zərbələri sonrası xam nefti 7%-dən çox qalxmışdı ki, bu da istehsalçıların rekord həcmli hedcinq əməliyyatlarına və fyuçers-opsion müqavilələrinin aktiv ticarətinə səbəb olmuşdu. Uol-Strit analitikləri münaqişənin yaratdığı risklərə diqqət çəkirlər.
“RBC Capital Markets” qeyd edib ki, hər iki tərəfin enerji infrastrukturu hədəfə alması narahatlıq üçün əsas yaradır. Əl-Xərq adasının əsas ixrac terminalı və İraq neft yataqları risk altındadır. “Morgan Stanley” isə münaqişə risklərini nəzərə alaraq neft proqnozlarını hər barel üçün 10 dollar artırıb.
Hazırda effektin əksəriyyəti dəniz nəqliyyat bazarında hiss olunur. Birləşmiş Krallıq donanması bildirir ki, Hörmüz boğazı və Fars körfəzində naviqasiya siqnallarına müdaxilə səviyyəsi kəskin artıb və gəmilərin yer bildirimi sisteminə ciddi təsir göstərir.
Bəzi gəmi sahibləri təhlükəsizlik səbəbi ilə bu bölgəyə sifariş qəbul etməkdən imtina edirlər. Ortaqlıqlardan Çinə gedən böyük tankerlərin tarifləri cümə günü 20%-dən çox artıb.
Təchizatda kəsinti olmadığı təqdirdə, hücumların bazara təsiri əsasən tələbdən qaynaqlanır. Misir, münaqişə nəticəsində İsraildən qaz axınının dayanması səbəbindən elektrik enerjisi fasilələrinin qarşısını almaq üçün alternativ yanacaq mənbələri axtarır.
Bunun nəticəsində enerji istehsalında istifadə oluna bilən yanacaq növlərinin qiymətləri bazar ertəsi kəskin artıb.
