Süni intellekt (SI) texnologiyaları uzun illərdir həyatımızdadır, lakin məhsuldarlıqda inqilab vəd edən son SI dalğası – xüsusilə də generativ modellər – hələlik bu vədi tam yerinə yetirməyib.
Texnologiya var, artım niyə yoxdur?
1987-ci ildə iqtisadçı Robert Solow belə demişdi: “Kompyuterlər hər yerdə görünür, ancaq məhsuldarlıq statistikalarında yox.” Hazırda bu ifadə yenidən aktuallaşır – bu dəfə süni intellektlə bağlı. Texnoloji imkanlar sürətlə artır, lakin işçi başına düşən real gəlir və məhsuldarlıq rəqəmləri eyni templə yüksəlmir.
Əksinə, bir çox sənaye sahələrində məhsuldarlıq sabit qalır və ya azalır. Bəs problem nədədir?
Təkcə texnologiya kifayət deyil
Tarixə baxsaq, bu yeni deyil. Elektrik enerjisi və buxar gücü də ilkin mərhələlərdə məhsuldarlığa dərhal təsir etməmişdi. Yeni texnologiyanın verdiyi üstünlüklərdən tam faydalanmaq üçün sosial və təşkilati dəyişikliklər tələb olunur.
Bu gün də eyni vəziyyət SI ilə bağlı yaşanır. Şirkətlər və dövlətlər SI-ni yalnız alət kimi deyil, işin təşkili, qərar vermə və əmək bazarına təsir edən transformasiya vasitəsi kimi dəyərləndirməlidir.
Əmək bazarı və bacarıqlar
Süni intellektin tətbiqi ilə bir çox iş növü dəyişir. Lakin bu dəyişiklik dərhal məhsuldarlıq artımı demək deyil. Yeni texnologiyaların mənimsənilməsi üçün təlim, çeviklik və uyğun infrastruktur vacibdir. Bir çox müəssisələrdə bu hələlik yoxdur.
Eyni zamanda, SI bəzi işlərin daha sürətli görülməsini təmin etsə də, əlavə nəticə yaratmayanda ümumi məhsuldarlıq artmır. Məsələn, bir menecer hesabatı SI ilə tez hazırlaya bilər, amma həmin hesabatın təşkilata əlavə dəyər yaratması üçün düzgün istifadə olunması şərtdir.
Süni intellektin potensialı danılmazdır. Amma yalnız texnologiyaya güvənməklə məhsuldarlıq artımı mümkün deyil. Təşkilati yanaşmalar, idarəetmə mədəniyyəti, təhsil və iş proseslərinin yenidən qurulması bu texnologiyanın tam gücünü ortaya çıxarmaq üçün əsas şərtlərdir.
