Geridə qalan il ABŞ-da birja ticarət fondları (ETF) sənayesi üçün həcmi təxminən 13 trilyon dollar olan rekord il olacaq və bu, eyni anda bir neçə göstərici üzrə özünü göstərəcək. Bloomberg Intelligence-in məlumatına görə, ilin əvvəlindən ABŞ-da ticarət olunan ETF-lər təxminən 1,4 trilyon dollar vəsait cəlb edib — bu, indiyədək qeydə alınmış ən yüksək göstəricidir. Eyni zamanda yeni fondların buraxılışlarının sayı 1 000-i ötüb, ticarət dövriyyələri isə tarixi maksimumu yeniləyərək təxminən 80 trilyon dollara yaxınlaşıb (qrafikə bax).
Məhz rekordların bu cür eyni vaxtda cəmlənməsi Uoll-stritdə bəzi analitiklərdə narahatlıq yaradır. Sonuncu dəfə bu üç göstərici eyni anda maksimum səviyyəyə 2021-ci ildə çatmışdı. Artıq 2022-ci ildə isə Federal Ehtiyat Sisteminin sərt monetar siyasəti, faiz dərəcələrinin yüksəlməsi və istiqraz gəlirliliklərinin artması fonunda S&P 500 indeksi təxminən 19% dəyər itirmişdi. Həmin dövrdə ETF-lərdə ticarət aktivliyi yüksək qalsa da, kapital axınları və yeni fondların buraxılış tempi nəzərəçarpacaq dərəcədə zəifləmişdi ki, bu da artan volatilliyi və pisləşən bazar şərtlərini əks etdirirdi.
Bu nə üçün vacibdir?
ABŞ-da ticarət olunan ETF-lər bu il orta hesabla gündə təxminən 5 milyard dollar yeni vəsait cəlb edib. Bu axınların əsas hissəsi aşağı xərcli indeks fondlarının payına düşüb. Bununla yanaşı, daha riskli, aktiv şəkildə idarə olunan ETF-lərin payı sürətlə artır: artıq bütün kapital axınlarının 30%-dən çoxu və yeni buraxılışların təxminən 84%-i məhz bu kateqoriyaya aiddir.
Ən sürətlə genişlənən seqment isə ayrı-ayrı səhmlərə kredit çiyni tətbiq edən ETF-lərdir. Bloomberg Intelligence-in məlumatlarına görə, 2025-ci ildə opsion yönümlü fondlar bütün yeni buraxılışların təxminən 40%-ni təşkil edib. Eyni zamanda bu seqmentdə ilk zəiflik əlamətləri də görünməyə başlayıb. Oktyabr ayında Advanced Micro Devices şirkətinin səhmlərinin kəskin bahalaşması Avropada ticarət olunan GraniteShares 3x Short AMD adlı birja məhsulunun bağlanmasına səbəb olub. Bu məhsul AMD səhmlərinə qarşı üçqat tərs gəlir əldə etmək məqsədi daşıyırdı. Bloomberg Intelligence-in analitiki Erik Balçunasın sözlərinə görə, ABŞ-da bu cür fondlar üçün maksimum ikiqat kredit çiyninə icazə verilsə də, yüksək volatillik şəraitində hətta bu məhsullar da təzyiq altında qala bilər.
“Biz hesab edirik ki, gələn il bazar müəyyən mənada reallıqla üzləşə bilər — istər daha sərt bazar mühiti, istər ayrı-ayrı səhmlərə kredit çiyni tətbiq edən ETF-lərlə bağlı problemlər, istərsə də qarşılıqlı fondlarla əlaqəli mümkün vergi təsirləri vasitəsilə,” — Bloomberg Intelligence-in baş analitiki Erik Balçunas bildirib.
ETF bazarındakı mövcud artım əsasən S&P 500 indeksinin ardıcıl üçüncü il yüksək gəlirlilik göstərməsi ilə təmin olunub. Ümumilikdə Uoll-stritdə trendin kəskin dönüşü gözlənilmir, lakin onun müəyyən qədər soyuması ehtimalı istisna edilmir.
“Yaxın bir neçə il ərzində sənaye müəyyən qədər yetkinləşə və artım templəri yavaşlayaraq sabit mərhələyə keçə bilər,” — TMX VettaFi şirkətinin sənaye və sektor araşdırmaları üzrə rəhbəri Roksanna İslam bildirib.
