Beynəlxalq statistik praktikada «yoxsulluq» konsepsiyasının müəyyənləşdirilməsinə müxtəlif yanaşmalar var. Aİ-də qəbul edilmiş meyarlara baxaq.
Avropa İttifaqında qəbul edilmiş tərifə uyğun olaraq, yoxsulluq riski olan insanlar məhdud gəlirləri və resursları olan insanlardır ki, bunun nəticəsndəi olar nələrdənsə məhrum olurlar, qeyri-kafi tibbi müalicə, davamlı təhsilə ,mədəniyyət, idman və istirahətə maneələr yaranır. Bu cür insanlar tez-tez digər insanlar üçün norma olan (iqtisadi, sosial və mədəni) fəaliyyətlərdə iştirakdan kənar və ya təcrid olunurlar.
Aİ ölkələrində yoxsulluğun qiymətləndirilməsi metodlarının inkişafı üçün təsis olunan sənəd 2010-cu ilin iyun ayında qəbul edilmiş Avropa 2020 Strategiyasıdır. Bu Strategiyanın əsas məqsədi 2020-ci ilə qədər yoxsulluq və sosial təcrid vəziyyətində olan insanların sayını ən az 20 milyon azaltmaqdır.
Aİ ölkələrində insanlar yoxsulluq və sosial təcrid riskləri ilə gəlir səviyyəsinə görə, ağır maddi məhrumiyyətə və ya olduqca aşağı əmək zəifliyi olan ev təsərrüfatlarında yaşayırlar .
Avropa İttifaqında yoxsulluq meyarları
İnsanları hər hansı bir qrupa təyin etmək üçün aşağıdakı meyarlar seçilmişdir:
(a) Yoxsulluq riskinə gəlir səviyyəsinə görə məruz qalan şəxslər- adambaşına düşən orta hesablanmış birdəfəlik gəlirin 60% -dən aşağı (alınan sosial köçürmələr daxil olmaqla) olanlardır.
Ev təsərrüfatının birdəfəlik gəliri- bütün üzvlərin müəyyən müddət ərzində əldə etdiyi xalis pul gəliridir və məşğulluqdan (sahibkarlıq fəaliyyətindən gəlir və mənfəət), investisiyalardan və əmlakdan əldə edilən gəlir, eləcə də bütün sosial müavinətlər ,yaşlılıq pensiyası da daxil edilməklə.
Əhalinin adambaşına düşən orta gəlirini hesablayarkən, birləşmənin təsirini qiymətləndirmək üçün ekvivalentlik miqyası tətbiq olunur: ilk yetkin şəxsə 1.0, ağırlıq dərəcəsi 14 yaş və yuxarı olan hər bir şəxs – 0.5, 14 yaşdan kiçik hər bir uşaq – 0.3.
(b) Ağır maddi məhrumiyyətə məruz qalan şəxslər – ev təsərrüfatlarında yaşayan, sadalanan şeyləri edə bilməyən şəxslərdir:
- kirayə və ya kommunal xidmət haqqlarını ödəmək;
- Evlərini kifayət qədər səviyyədə istiləşdirmək;
- gözlənilməz xərclər üçün ödəniş etmək;
- hər gün ət, balıq yemək;
- evdən kənarda bir həftə istirahət etmək;
- və həmçinin satın ala bilmirlər (əgər istəyirlərsə):
- Şəxsi avtomobil;
- paltaryuyan maşın;
- rəngli televizor;
- telefon
Ən az 9 baldan 4-ə uyğun gəldiyi təqdirdə şəxs maddi cəhətdən məhrum sayılır. Aİ üzv dövlətlərində əhalinin həyat səviyyəsinin dəyişməsi ilə əlaqədar bu siyahıdan bir sıra göstəricilər öz əhəmiyyətini itirib. Məsələn, bir paltaryuyan maşın, rəngli bir televizor və ya telefon artıq AB ölkələrində insanların əldə edə bilməyəcəyi maddələr deyil.
Bu baxımdan maddi məhrumiyyət göstəricilərinə yenidən baxış keçirilmiş və 2016-cı ildən etibarən 7 yeni əlamət üzrə məlumat toplusu başlamışdır:
İnsanlar özlərini bu şeylərlə təmin edə bilmirlər:
- evdə şəxsi istifadə üçün kompüter və İnternet;
- köhnə mebelin dəyişdirilməsi;
- köhnəlmiş paltarların yeniləri ilə əvəz edilməsi;
- iki cüt ayaqqabı (hər mövsüm ayaqqabı da daxil olmaqla) alınması;
- ayda ən azı bir dəfə dostları / qohumları ilə birlikdə yemək;
- istirahət və istirahət fəaliyyətində müntəzəm iştirak;
- hər həftə öz ehtiyacları üçün az miqdarda pul sərf etmək.
(c) Olduqca aşağı əmək zəifliyi olan ev təsərrüfatlarında yaşayan şəxslər.
Aşağı işgüzar intensivliyi 18-59 yaş arası bütün üzvlerin (tələbələr istisna olmaqla) iş fəaliyyətinin müddəti onların işləyə biləcəyi potensial iş vaxtının 20% -dən az olan məşğulluq səviyyəsinə aiddir.
Vətəndaşların əmək bazarından çıxarılması sosial istisnaların səbəblərindən biridir, çünki sosial müavinətlərdən asılılığa gətirib çıxarır. Əmək bazarı əlaqənin azaldılması sağlamlıq, mədəniyyət və istirahət imkanlarına mənfi təsir göstərir. İşsizlərin olduğu evlərdə yetişən uşaqlar bu vəziyyətdən əziyyət çəkirlər.
Fiziki şəxslər də eyni zamanda bu üç risk qrupunda birində və ya bir neçə qrupda eyni anda ola bilərlər.
Yoxsulluq və sosial təcrid riski altındakı insanların ümumi sayı, yuxarıdakı üç risk qrupundan ən az birində və yaxud eyni zamanda iki və ya üç qrupa daxil olanları əhatə edir.
