Bakıda müxtəlif məhsulların qiymətinin yüksək olmasının əsas səbəblərindən biri də kommersiya obyektlərinin icarə qiymətlərinin fantastik həddə olmasıdır.
Bu barədə açıqlamasında daşınmaz əmlak bazarı üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev deyib.
O, qeyd edib ki, icarə haqlarının yüksək olması sahibkarlara istədikləri kimi qazanc əldə etməyə mane olur:
“Çox insan var ki, bankdan kredit götürərək və ya avtomobilini sataraq icarəyə obyekt götürür, onu bir müddət işlədə bilmir, icarə haqları üst-üstə yığılır və vətəndaş müflis olur. İcarə haqlarının kəskin yuxarı həddə olması ümumi bahalaşma yaradır. Qeyri-yaşayış obyektlərinin icarə qiymətinə dövlətin nəzarət mexanizmi olmalıdır və müxtəlif ərazilər üzrə standart qiymətlər müəyyən olunmalıdır. Bu gün şəhərin mərkəzi hissələrində bir kvadrat metrinin qiyməti 150-200 manat olan obyektlər var. Həmin ərazilərdə 100 kvadratlıq obyektin icarə qiyməti təxminən 15-20 min manatdır.
“Ağa Nemətulla” küçəsi, “Memar Əcəmi”, “Gənclik” metrolarının yaxınlığı və digər bir çox yerlərdə qiymətlər fantastik olduğuna görə satıcılar da məhsulların qiymətini məcburən yüksək qoyur. Metroların ətrafında 6-7 kvadratlıq obyektin icarə haqqı 1000 manatdan başlayır. Böyük marketlər var ki, onların aylıq icarə haqları 25 min manatdan 60 min manata qədər dəyişir. Bu qədər icarə haqqı verən obyekt sahibi məcburdur ki, satdığı məhsulların qiymətini yüksək qoysun. Mərkəzdən kənar hissələrdə isə icarə haqları bir kvadrat metr üçün 30-50 manat arasında dəyişir”.
E.Fərzəliyevin fikrincə müəyyən sosial layihələrlə bu proseslərə təsir göstərmək olar:
“Yaxşı olar ki, şəhərin bəzi yerlərində sosial layihə kimi dövlət qurumları obyektləri alıb ucuz qiymətə icarəyə versin. Yaxud köhnə binaları söküb yeni binalar tikən tikinti şirkətləri maddi durumu yaxşı olmayan bəzi sakinlərə qeyri-yaşayış obyekti versə və orda qiymətlər ucuz olsa, insanların rifahına yaxşı təsir edər. Həmin obyektdə icarə pulu olmadığına görə qiymətlər də aşağı olacaq.
Marketlər arasında müqayisə aparsaq, qiymət fərqlərini görərik. Bəzi marketlər məhsulları digərlərindən 30-40 % baha qiymətə satırlar. Çünki onların icarə haqqı daha çoxdur. Eyni geyim məhsulu şəhərətrafı ərazilərdə 10 manatadırsa, şəhərin içində 35-50 manata satılır. Çünki mərkəzə doğru getdikcə icarə qiyməti baha olur.”.
E.Fərzəliyev deyib ki, obyekt sahibləri vergidən yayınmaq üçün icarə müqavilələrində qiymətləri fərqli qeyd edirlər:
“Amma icarə müqavilələrinə və həmin əraziyə baxanda qiymətin aşağı yazıldığını təyin etmək olur. Obyekt sahibləri icarə qiymətlərini həm də ona görə endirmir ki, icarə haqqı aşağı olduqda obyektin satış qiyməti də aşağı düşür. Pandemiya dövründə aptek və ərzaq dükanlarından başqa bütün obyektlər bağlı qaldı. Bu obyektlərin sahibləri aylarla obyekti bağlı saxlasalar da, icarə haqlarını aşağı endirmədilər. Çünki düşünürdülər ki, belə etsələr obyektin satış dəyəri enəcək. Bu sahədə dövlət tərəfindən müdaxilə etməklə müəyyən tənzimləmələr mümkündür. Məsələn, hər küçəyə görə ayrı qiymətlər təyin etmək olar”.
E.Fərzəliyev əlavə edib ki, obyektlərin qiymətinə onun yerləşmə yeri də əhəmiyyətli təsir edir: “Hündür mərtəbəli binalarda qeyri-yaşayış sahəsinin mərkəzi yola, yan küçəyə və ya binanın həyətinə baxmasına görə qiymətlər dəyişir”.
