Son illər ölkə ərazisində müxtəlif kütləvi informasiya vasitələri, internet resursları, sosial şəbəkələr, ictimai nəqliyyat və digər yerlərdə dərman vasitələrinin reklamlarının sayında artım müşahidə olunur. İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti tərəfindən reklam fəaliyyətinə dövlət nəzarəti məqsədilə bazarda aparılan monitorinqlər zamanı dərman vasitələri ilə bağlı yayımlanan reklamlarda Azərbaycan Respublikasının reklam qanunvericiliyinin tələblərinə tam əməl olunmadığı müəyyən edilib.
“Reklam haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununa əsasən, reklam istehlakçıların seçimini stimullaşdırmalı, onları aldatmamalı, çaşqınlıq hissi yaratmamalı, rəqiblərinin istehsal etdiyi, reklam edilən əmtəə ilə eyni, yaxud onun əvəzedicisi olan başqa əmtəələrin bazar nüfuzuna xələl gətirməməlidir. Bundan əlavə, istehsalı (satışı) lisenziyalaşdırılan, sertifikatlaşdırılan əmtəələr yalnız müvafiq təsdiqləyici sənədlər olduqda reklam edilməli və bu zaman reklamda lisenziya və sertifikatın nömrəsi, verilmə tarixi və onu verən orqanın adı göstərilməlidir. Məlumat üçün bildiririk ki, “Lisenziyalar və icazələr haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa əsasən, dərman vasitələrinin istehsalı, topdan və pərakəndə satışı, dövlət təhlükəsizliyindən irəli gələn hallar istisna olmaqla, lisenziya tələb olunan fəaliyyət növlərinin siyahısına daxil edilib.
Reklam qanunvericiliyinə əsasən, Azərbaycan Respublikasında yalnız həkim resepti olmadan buraxılan dərman vasitələri, istifadəsinə (tətbiqinə) müvafiq icra hakimiyyəti orqanı yəni Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən icazə verilmiş tibbi təyinatlı texnika, müalicə, profilaktika, diaqnostika və reabilitasiya metodları reklam oluna bilər. Həkim resepti olmadan buraxılan dərman vasitələrinin reklamı ilə əlaqədar reklamvericisi reklam istehsalçısına və reklam yayıcısına aşağıdakı sənədlərin surətlərini təqdim etməlidir:
- Reklamvericinin tələbi əsasında müvafiq qaydada akkreditasiya edilmiş uyğunluğu qiymətləndirən qurumlar tərəfindən verilmiş sertifikat;
- dərman vasitəsinin dövlət qeydiyyatına alınmasını təsdiq edən qeydiyyat vəsiqəsi;
- dərman vasitəsindən istifadəyə dair təlimat, təlimatda dərman vasitəsinin buraxılması qaydası göstərilmədiyi hallarda müvafiq məlumat olan sənəd;
- mənşə sertifikatı;
- reklamda istinad olunduqda, tədqiqatların nəticələrini təsdiq edən sənədin surəti.
Mövcud qanunvericiliyə görə həkim resepti olmadan buraxılan dərman vasitələrinin reklamında bu hallara yol verilmir:
- yetkinlik yaşına çatmayan şəxslərə müraciət etmək;
- reklam olunan dərman vasitəsinin istifadəsi nəticəsində insanın xəstəliklərdən sağalmasının, səhhətinin yaxşılaşmasının konkret hallarına istinad etmək;
- reklam olunan dərman vasitəsindən istifadə ilə bağlı fiziki şəxslərin minnətdarlığını bildirmək;
- sağlam insanda reklam olunan dərman vasitəsinin istifadə edilməsinin zəruriliyi barədə təsəvvür yaratmaq;
- həkimə müraciət etməyin gərəksiz olması barədə təsəvvür yaratmaq;
- reklam olunan dərman vasitəsinin müsbət təsirinə, təbii mənşəli olmasına, təhlükəsizliyinə, effektivliyinə və əlavə təsirlərin olmamasına təminat vermək;
- reklam olunan dərman vasitəsini bioloji fəallığa malik qida əlavəsi qismində və ya dərman vasitəsi olmayan digər əmtəə (məhsul) qismində təqdim etmək.
Həkim resepti olmadan buraxılan dərman vasitələrinin qəbulu və tibbi texnikadan istifadə əlavə təsirlə müşayiət olunduqda, reklamda bu barədə məlumat verilməli, həkimlə yaxud mütəxəssislə məsləhətləşməyin zəruriliyi qeyd olunmalıdır.
Qanunvericiliyə əsasən, Azərbaycan Respublikasında dərman vasitələrinin pulsuz paylanması, satışı, ödənişli və ya ödənişsiz tibbi xidmətlərin göstərilməsi ilə müşayiət olunan reklam aksiyalarının keçirilməsi qadağandır. İnsan orqanlarının və toxumalarının donorluğunun təbliği məqsədilə tibb müəssisələri və qeyri-hökumət təşkilatları tərəfindən bu Qanuna uyğun olaraq sosial reklamlar nümayiş oluna bilər.
Kütləvi müalicəvi seanslarının, hipnoz metodlarının, psixi və bioenerji təsirlərin müalicəvi xassələrinin reklamına yol verilmir.
Ölkəmizdə qüvvədə olan qanunvericiliyə görə istehlakçıları çaşdırmağa yaxud aldatmağa yönəldilən bu cür reklamlara, həmçinin haqsız, qeyri-dəqiq və gizli reklamların yayımlanması nəticəsində haqsız rəqabətə yol verilməsinə görə maliyyə sanksiyaları və inzibati məsuliyyət tədbirləri nəzərdə tutulur.
İstehlakçılar dərman vasitələri, tibbi təyinatlı texnika və məmulatlar, tibbi xidmətlərin reklamı zamanı mövcud qanunvericiliyin yuxarıda qeyd olunan tələblərinin pozulması halları ilə rastlaşdıqları halda, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinə 195-1 Çağrı Mərkəzi, elektron poçt ([email protected]) və rəsmi internet səhifəsi (https://competition.gov.az/az/page/muraciet/erize-sikayet-teklif) vasitəsilə müraciət edə bilərlər.
