Qvatemalada kasıb bir ailədə böyüyən və bu yaxınlarda milyarder olan Luis fon An məşhur dil öyrənmə proqramı “Duolingo”nu avtomatlaşdırılmış süni intellekt müəlliminə çevirməyi hədəfləyir.
Pittsburqdakı restoranların birində oturan Luis fon An qarşıdakı dəyişiklikləri düşünməyə başlayıb. “Duolingo”nun qurucusu və baş direktoru tako və marqaritadan həzz alaraq, süni intellektin (AI) bəzi iş yerlərinin necə yox olmasına səbəb olacağından bəhs edib.
Fon Anın fikirləri onun şəxsi təcrübəsinə əsaslanır: keçən ilin sonunda “Duolingo” tərcümə və yazı dərsləri üzərində işləyən işçilərinin təxminən 10%-nin müqaviləsini yeniləməkdən imtina edib, çünki onların vəzifələri süni intellektə keçib.
“Şirkətimizin mövqeyi belədir: əgər prosesi avtomatlaşdırmaq mümkündürsə, biz bunu etməliyik, – fon An ixtisarlarla bağlı fikirlərini bildirib. — Tam ştatlı işçinin işini avtomatlaşdırmaq çox çətindir. Bununla belə, kifayət qədər rutin tapşırıqları yerinə yetirən bir neçə podratçı ilə müqaviləmiz var”.
Fon An şirkətin maraqlarına uyğun olaraq düzgün qərar verdiyinə əmindir, lakin AI-nin gələcəkdə çətinliklər yaradacağını hesab edir: “Süni intellekt ən çox aşağı gəlirli və təhsilli insanlara təsir edəcək. Və bu problem təkcə ABŞ-də deyil, daha kasıb ölkələrə də özünü göstərəck”.
O qeyd edir ki, süni intellektdən ədalətli istifadə olunmasının təmin edilməsi qlobal hökumətlər tərəfindən məsuliyyətli tənzimləmə tələb edəcək. “Hal-hazırda hökumətin heç nə ilə razılaşa bilmədiyini nəzərə alsaq, ABŞ-də belə bir qanunun qəbul oluna biləcəyini təsəvvür etmək çox çətindir”, – fon An deyir.
Bununla belə, uzunmüddətli perspektivdə fon An süni intellektin yeni öyrənmə imkanları açacağını və yüksək keyfiyyətli təhsili daha çox insan üçün əlçatan edəcəyini gözləyir. O əmindir ki, ingilis dili insanlar üçün karyera imkanlarını genişləndirir və tamamilə yeni iş dünyası açır. Fon Anın sözlərinə görə, “Duolingo” süni intellektlə öyrənməyə keçid ərəfəsindədir və şirkətin əsas məqsədi hər kəsə xarici dil öyrədə bilən avtomatlaşdırılmış süni intellekt yaratmaqdır.
Sentyabrın sonlarında “Duolingo” süni intellekt müəllimi yaratmaqda ilk addımını nümayiş etdirdi: proqram istifadəçiləri üçün “Duolingo”nun sevimli personajlarından birini – istehzalı, bənövşəyi saçlı Lili ilə interaktiv videozəng funksiyasını təqdim edib.
Lili ilə dialoq istifadəçilərə xarici dillərdə danışıq bacarıqlarını tətbiq etməyə imkan verəcək. Yenilik ayda 30 dollara başa gələn “Duolingo Max” abunəliyinin bir hissəsi olacaq. Tətbiqdə həmçinin “Adventures” mini-oyunu işə düşəcək, hansı ki istifadəçilərin dil bacarıqlarını məşq etmək üçün interaktiv tapşırıqlardan ibarət olacaq.
2022-ci ildə “Duolingo”ya süni intellekt xüsusiyyətlərinin əlavə edilməsi şirkətin istifadəçilərinin sayının və gəlirlərinin artmasına səbəb olub: demək olar ki, 104 milyon istifadəçi bu proqramdan hər ay xarici dil, riyaziyyat və musiqi öyrənmək üçün istifadə edir. Bu, ötən illə müqayisədə 40% çoxdur.
Ötən rübdə şirkətin gəliri 178.3 milyon dollar olub, 23 sentyabrda isə səhmləri 270 dollara çatıb. Nəticədə, “Duolingo”nun təxminən 10%-nə sahib olan fon An və şirkətin digər həmtəsisçisi Severin Haker milyarder olub.
Bu gün “Duolingo” çiçəklənmə dövrünü yaşayır, lakin rəqiblər də geri qalmır. Məsələn, “Babbel” şirkəti keçən il istifadəçilərin tələffüzünü qiymətləndirmək üçün səs təhlili funksiyasını təqdim edib. “Rosetta Stone” isə korporativ mühitdə istifadə olunan və süni intellektə əsaslanan dil qiymətləndirmə imtahanlarını işə salıb.
Alim milyarder
Fon An Qvatemalada anadan olub, anası və nənəsi tərəfindən böyüdülüb. 1996-cı ildə fon An riyaziyyat elmini öyrənmək üçün Duke Universitetinə daxil olub. Daha sonra o, Pittsburqdakı Karneqi Mellon Universitetində təhsilini davam etdirib, orada fəlsəfə doktoru dərəcəsi alıb və insanları internetdəki botlardan fərqləndirə bilən CAPTCHA yoxlama sisteminin tərtibatçılarından biri olub. İki il sonra o, isveçrəli proqramçı Haker ilə “Duolingo”nu qurub.
ABŞ və Qvatemala vətəndaşı olan fon An deyir: “Mən gənc olanda anamla mənim imkanımız yox idi. Milyarder olmaq çox gözəldir, amma mən buna çox da diqqət etmirəm. Sadəcə nəticəmlə fəxr edirəm”. Qeyd edək ki, fon An milyarder statusu qazana bilən azsaylı Qvatemala vətəndaşlarından biridir.
Fon Anın 87 yaşlı anası Norma hazırda oğlu ilə birlikdə Pittsburqda yaşayır. Onun sözlərinə görə, o, bütün izahatlarına baxmayaraq, oğlunun maddi vəziyyətinin böyüklüyünü başa düşmür. “O soruşur ki, Qvatemalaya zəng etmək neçəyə başa gəlir? Mən isə deyirəm ki, o, hara istəsə zəng edə bilər”, – fon An gülərək bildirib.
Bununla belə, şöhrətin əks tərəfi də var. Fon An Qvatemalada o qədər məşhurdur ki, onu tez-tez küçədə tanıyırlar və selfi çəkməyi xahiş edirlər. İndi ölkəyə səfər edərkən o, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) missiyası tərəfindən istifadə edilən mühafizənin müşayiəti ilə səyahət etmək məcburiyyətindədir.
AI-nin sualtı daşları
İşçilərin bəzən günəşli günlərdə nahar etdiyi “Duolingo”nun baş ofisinin damından Pittsburq Universitetinin bilik məbədi – 42 mərtəbəli qotik dirçəliş kilsəsi görünür. Kilsə “Duolingo”nun köklərini xatırladır, belə ki, fon An bir vaxtlar “Duolingo”nun 150 milyon dollarlıq səhmlərinə sahib olan rəqib Karnegi Mellon Universitetində riyaziyyat professoru olub. Bununla belə, fon Anın sözlərinə görə, şirkət birjaya çıxdıqdan sonra universitet səhmləri satıb.
Süni intellekt repetitoru üzərində işdən əlavə olaraq, şirkət süni intellektlə işləyən “Duolingo English Test”inin (DET) yaradılmasına sərmayə qoyub. O, istifadəçilərin ingilis dili səviyyəsini yoxlayır və təsdiq edir. 59 dollara başa gələn DET ilk dəfə 2016-cı ildə istifadəyə verilib, lakin əsasən COVID-19 pandemiyası zamanı populyarlıq qazanıb.
İmtahan testləri hazırda “Duolingo”nun gəlirinin 10%-ni təşkil edir, lakin fon An onların daha da böyüməsini istəyir, çünki şirkət getdikcə ingiliscə danışmayan istifadəçiləri hədəfləyir.
Bununla belə, yüksək keyfiyyətli AI alətlərinin yaradılması uzun bir prosesdir. Fon An bildirib ki, şirkət süni intellektə əsaslanan video generasiya modelləri tərəfindən yaradılan proqram üçün yeni simvollarla eksperimentlər aparır – hazırda bütün yeni personajlar prototipləşdirmənin ilkin mərhələsindədir.
“Duolingo”nun süni intellekt inkişafı üzrə rəhbəri Biknell hesab edir ki, fərdi repetitorların şirkətin öz məhsullarında təqlid etməyə çalışdığı üç keyfiyyət var: tələbənin səviyyəsini başa düşmək və fərdi təlim üçün effektiv metodlar hazırlamaq; tələbənin bütün suallarını cavablandırmaq üçün yüksək biliyə malik olmaq; tələbəni daim motivasiya etmək.
Videozəng funksiyası birinci problemi həll etmək məqsədi daşıyır. Ənənəvi repetitor kimi AI ardıcıl olaraq hər sessiyada istifadəçini öyrənir, əldə etdiyi məlumatları yadda saxlayır. Məsələn, əgər istifadəçi sonuncu zəng zamanı Liliyə qatıldığı toy barədə danışıbsa, o, sonrakı söhbətlərində bu hadisəni qeyd edə bilər.
Fon An hər şeyin plana uyğun getməyəcəyini də gözə alıb. O, süni intellekt müəlliminin “vəhşiləşib” nasist ifadələri səsləndirməyə başlaya biləcəyindən narahat olduğunu bildirib. Milyarder etiraf edib ki, o, şirkətin interaktiv süni intellekt funksiyalarından biri ilə bağlı qalmaqal ehtimalı ilə artıq barışıb. Şirkət əlavə edir ki, videozəng funksiyası üçün AI cavablarının icazə veriləndən kənara çıxmamasını təmin etmək üçün xüsusi işarə üsulları və məzmun moderasiyası işlənib hazırlanır.
“Duolingo”nun baş maliyyə direktoru Mett Skaruppa deyir ki, şirkət texnologiyadan daha dar çərçivədə istifadə etdiyi üçün digər AI şirkətlərinin üzləşdiyi potensial problemlər barədə o qədər də narahat deyil. “Bizim məqsədimiz süni intellektdən istifadə ilə bağlı qlobal problemi həll etmək deyil, öyrənmə prosesində süni intellekt alətlərini tətbiq etməkdir. Biz süni intellektdən yalnız bu məqsədlə istifadə edirik”, – deyə Mett Skaruppa söyləyib.
Bununla belə, fon An gələcəkdə mümkün problemlərdən asılı olmayaraq risk etməkdən qorxmur. “Biz nə olursa olsun, çox güman ki, bu addımı atmalı olacağıq, çünki işimizin potensial problemlərdən daha üstündür”, – deyə Luis fon An yekunlaşdırıb.
