“Necəsən?” – dostum soruşdu. “Məşğulam, amma vaxtım olanda özümə bir az möhlət verəcəyəm”, – cavab verdim.
Bu yaxınlarda fikir verdim ki, hər dəfə kimsə necə olduğumu soruşduqda, eyni şeyi deyirəm. “İndi iş çoxdur, amma gələn həftə daha yaxşı olacaq”. Daim məşğul olmaq məhsuldar olmaq illüziyasını yaradır və ilk baxışdan hər şeyin yaxşı olduğu görünür. Ancaq həqiqətən də həyatdan zövq almaq üçün çox məşğuluq?
Təəssüf ki, bəzi insanların başqa seçimi yoxdur. Təhsil haqqını ödəmək üçün yarım gün işləyən tələbələr, iki işi olan valideynlər, – vaxtını istədiyi şəkildə idarə etmək imtiyazına hər kəs sahib deyil. Ancaq bir çox insanın bu fürsəti olsa da, yenə də fasilə verib özlərinə sual verməkdən çəkinirlər: bu işdən həqiqətən də xoşum gəlir? Yoxsa yerinə yetirdiyim tapşırıqlar mənə həyatdan zövq almağa mane olur?
Araşdırmalar göstərir ki, insanlar yerinə yetirdikləri işlər mənasız olsa da, məşğul görünmək üçün əllərindən gələni əsirgəmirlər. Hyuston Universitetinin doktoru Brene Braun həqiqətin gözlərinə baxmamaq üçün “dəli məşğulluq” strategiyasından istifadə etdiyimizi hesab edir.
Biz boş dayanmaqdan qorxuruq, çünki bu halda həyatdan nə istədiyimizi və indiki dövrdə nələr baş verdiyini düşünməliyik. Bəzən bu boşluq o qədər böyükdür ki, təkərin içində hərəkət edən dələ olmağa üstünlük veririk.
Məşğul olmaq – müdafiə mexanizmidir. Öhdəliklər, “deadline”lar, tapşırıqlar siyahısı… Hisslərin çoxluğu bizi doğru istiqamətdə və ya heç olmasa hər hansı istiqamətdə irəli getdiyimizə inandırır. Ancaq düşünmədən həll etdiyimiz tapşırıqlar vaxt durğunluğuna səbəb olur. İlin sonunda köhnə işlər siyahısına qürurla baxıb düşünürük: “Vay, bütün bunları bu il etdim?”.
İnkişafı kəmiyyətlə ölçmək əvəzinə, işin keyfiyyətini nəzərə almalıyıq. Təkcə xarici göstəricilərlə ölçülən nəticənin keyfiyyəti deyil, həm də əqli və fiziki rifaha təsir vacibdir. “Bu iş məni intellektual fəaliyyətlə məşğul olmağa həvəsləndirdi? Yeni bir şey öyrəndim? Hansı keyfiyyətlərimi inkişaf etdirdim?” Əgər iş həyatınızın böyük hissəsini tutursa, özünüzə bu sualları verməyiniz məqsədəuyğun olar.
“Bir çaya iki dəfə girmək olmaz”, – deyə Heraklit hesab edib. Vaxt çaya bənzəyir. Həyatdan zövq almaq üçün çox məşğulsunuzsa, həyatınızın bütün ən vacib anları sizdən yan keçəcək – dostlarınız və ailənizlə vaxt keçirmək, özünə dadlı yemək bişirmək, düşərgəyə getmək və s.
Düşünə bilərsiniz ki, artıq çox gecdir. Elə deyil. Bir çox insanlar kimi, mən də zamanla bir şeyə can atmağın artıq gec olduğu fikrini təkrar edirəm. Lakin əslində hələ uzun illər var. Gələcək özünüzə verə biləcəyiniz ən böyük hədiyyələrdən biri də “sərf olunan vaxtın” sizin üçün nə demək olduğunu müəyyənləşdirməkdir.
Növbəti dəfə yeni bir şey öyrənmək istədikdə və ya dostlarla vaxt keçirdikdə, “çox məşğulam” fikrinin doğru olub-olmadığını yoxlayın. Və bunun uzunmüddətli perspektivdə dostlarınızla görüşməklə eyni dəyəri daşıdığını dəqiqləşdirin.
Bəlkə də, maraqlı, lakin çox vaxt alan bir layihə üzərində işləyirsiniz – bu normaldır. Həqiqi maraq göstərdiyiniz məşğuliyyətlə çox faydalıdır. Ancaq “çox məşğulam” sizin daimi cavabınıza çevrilirsə, gününüzü dərindən təhlil etməlisiniz.
Əgər həqiqətən də çox məşğulsunuzsa, bəxtiniz gətirib. Ancaq adətən alternativ yollara baxmaq belə istəmirik. Maraqlı işlə məşğul olmaq – yaxşıdır. Həyat üçün həmişə məşğul olmaq – pisdir. Seçim etmək imkanınız varsa, bu fürsətdən maksimum fayda götürməyə çalışın.
