Bu ilin əvvəlində Almaniya həm ölkə daxilində, həm də bütün Avropada iqtisadi canlanma ilə bağlı böyük ümidlər fonunda diqqət mərkəzinə çevrilmişdi.
Avropa Mərkəzi Bankının İdarə Heyətinin üzvü Martinş Kazaks CNBC-yə bildirib ki, “Almaniyadan böyük gözləntilər var” və məhz onun fiskal xərcləri gələn il Avrozona iqtisadiyyatına təkan verməlidir.
“Faktiki xərclər bir çox ən optimist ekspertlərin gözlədiyindən aşağıdır. Almaniyada pul xərcləmək üçün vaxt lazımdır”, – deyə Berenberg Bankının iqtisadçısı Holger Şmidinq bildirib.
Nəhəng investisiya öhdəlikləri və ciddi büdcə dəyişiklikləri ümid yaratmışdı ki, Almaniya Avrozona iqtisadiyyatına çoxdan gözlənilən impuls verəcək. Lakin iqtisadçılar artıq bunun baş verib-verməyəcəyini – və nə vaxt baş verəcəyini – sual altına alırlar.
Bu ilin əvvəlində Almaniya canlanmanın mərkəzinə çevrilmişdi və siyasətçilər, analitiklər və iqtisadçılar həm ölkə daxilində, həm də bütün Avropada iqtisadi dirçəlişlə bağlı böyük ümidlər bəsləyirdilər.
Hökumət uzun illər qüvvədə olan və dövlət borcunun həcmini məhdudlaşdıran “borc tormozu” qaydasına dəyişikliklər etdi. Yeni qaydalara görə, müəyyən həddi aşan müdafiə və təhlükəsizlik xərcləri dövlət borcuna daxil edilməyəcək.
Bundan başqa, infrastruktur və iqlim layihələri üçün 500 milyard avro (592 milyard dollar) dəyərində investisiya fondu yaradıldı.
O dövrdə bu addım dönüş nöqtəsi kimi qiymətləndirilmiş və Almaniyanın zəifləyən iqtisadiyyatını yenidən canlandırmaq yolu kimi təqdim olunmuşdu.
Ölkə 2023 və 2024-cü illərdə ardıcıl olaraq illik iqtisadi geriləmə ilə üzləşib. 2025-ci ilə də zəif artım tempi ilə başlayıb. Son məlumatlara görə, birinci rübdə ÜDM 0,3% artsa da, növbəti üç ayda 0,3% azalıb.
Avrozona iqtisadiyyatı da oxşar vəziyyətdədir: birinci rübdə 0,6% böyümə qeydə alınsa da, sonrakı üç ayda artım cəmi 0,1%-ə düşüb.
Kazaks CNBC-yə bu ayın əvvəlində bildirib ki, gələn il Avrozona iqtisadiyyatına təkan vermək üçün Almaniyanın fiskal xərclərinə böyük ümidlər bəslənir. Lakin artıq bunun reallaşıb-reallaşmayacağı sual doğurur.
“Almaniyada pul xərcləmək üçün vaxt lazımdır”
Berenberg Bankının baş iqtisadçısı Holger Şmidinq CNBC-yə bildirib ki, Almaniyada müdafiə sifarişləri və infrastruktur investisiyalarında “əlaqəli artım” başlayıb.
“(Amma) hələlik bunun faktiki nəticələrdə açıq şəkildə görünmədiyini müşahidə edirik”, – deyə o əlavə edib.
Onun sözlərinə görə, “ümumilikdə hər şey ‘borc tormozu’nun yumşaldılmasından sonra gözlədiyimiz istiqamətdə gedir. Faktiki xərclər isə bir çox optimist ekspertlərin düşündüyündən aşağıdır. Almaniyada pul xərcləmək üçün vaxt tələb olunur”.
Capital Economics-in Avropa üzrə baş iqtisadçısı Fransiska Palmas isə bildirib ki, kəskin xərcləmələr Almaniyada yaxın illərdə “daha yüksək kəsir” yaradacaq və bəzi gözlənilməz nəticələrə gətirib çıxara bilər.
Onun sözlərinə görə, hökumət yalnız müdafiə və infrastruktur xərclərini artırmır, əlavə fiskal imkanlardan digər sahələr üçün də istifadə edir. Məsələn, müəssisələr üçün elektrik vergisinin azaldılması, pensiyalar, səhiyyə və sosial müavinətlər üzrə artan xərclərin qarşılanması.
“Elektrik vergisinin azaldılması iqtisadiyyata müsbət təsir göstərəcək, amma səhiyyə və pensiya xərclərinin artması iqtisadiyyatı canlandırmayacaq, çünki bunlar əsasən demoqrafik səbəblərlə bağlıdır”, – deyə Palmas qeyd edib.
O əlavə edib ki, dəyişikliklər Almaniya iqtisadiyyatına 2026-cı ildə böyüməyə kömək edəcək, amma bu artım bir çox iqtisadçıların gözlədiyi qədər güclü olmayacaq.
Minimal artım
Almaniyanın aparıcı iqtisadi institutları ölkə üzrə proqnozlarını azaldaraq gələn il üçün artımı cəmi 1%-dən bir qədər çox qiymətləndirirlər.
Avropa Mərkəzi Bankı isə Avrozona iqtisadiyyatının 2026-cı ildə 1% böyüyəcəyini gözləyir.
Berenberg-in hesablamalarına görə, Almaniyadakı fiskal stimullaşdırma ölkənin artım tempinə 0,3 faiz bəndi əlavə edəcək, bu da Avrozona iqtisadiyyatını 0,1 faiz bəndi artıracaq.
Palmas isə hesab edir ki, Almaniyanın artımı 2026-cı ildə Avrozona göstəricilərinə nisbətən təxminən 0,2% olacaq.
Almaniyadan başqa, Avrozona iqtisadi artımına gələn il bir neçə başqa amil də təsir edəcək. Palmasın sözlərinə görə, bunlara Avropa Mərkəzi Bankının faiz dərəcələrinin son azaldılması və immiqrasiya ilə dəstəklənən İspaniya iqtisadiyyatının güclü böyüməsi daxildir.
“Digər tərəfdən, ABŞ-ın gömrük rüsumları iqtisadiyyata müəyyən təsir göstərəcək (biz hesab edirik ki, ÜDM-i təxminən 0,2% azaldacaq)”, – deyə Palmas bildirib. “Fransada fiskal siyasətin sərtləşməsi də artımı məhdudlaşdıracaq”.
Şmidinq isə qeyd edib ki, Almaniyanın dirçəlişi ÜDM artımından əlavə başqa təsirlər də yaradacaq:
“Almaniyanın 2024-cü ilin ortalarına qədər davam edən mini-resessiyadan çıxaraq 2025-ci ilin sonundan etibarən nəzərəçarpacaq artıma keçidi qonşularının da inamına müsbət təsir göstərəcək. Axı Almaniya adətən onların ən mühüm ticarət tərəfdaşıdır”.
