Problem və alternativ üsulu (Problems and opportunities approach) – menecmentdə menecerin diqqətinin ilk növbədə şirkətin mövcud problemlərinin aydınlaşdırılmasına, həll yolunun və alternativin tapılmasına istiqamətləndiyi bir üsuldur.
Bu halda, qarşıya qoyulmuş məqsədə mane olan bu və ya digər bir cəhət problem, məqsədə nail olmağa kömək edən hər bir şey isə alternativ adlanır. Problemin aşkar edilməsi və alternativin tapılması prosesi menecmentin bütün – planlaşdırma, təşkilat, rəhbərlik və nəzarət mərhələlərində həyata keçirilir.
Problemin aşkar edilməsi:
Problemin aşkar edilməsi – Problemin həll edilməsi və alternativin tapılması yolunda ilk addımdır. Bu zaman menecer üçün əsas qayda digərlərinin problemi aşkar etməsindən öncə onun problemi təyin etməsidir.
Buna nail olmaq üçün emumi qəbul edilmiş üsullar bunlardır:
- İşlərin hazırki vəziyyətini keçmişlə müqayisə etmək. Satışlar enibmi? Gecikmələr artıbmı? Keçən həftə şirkəti nə qədər çox işçi tərk edib? İstehsalat artıbmi?
- Hazırki vəziyyəti planlaşdırılan vəziyyəti ilə müqayisə etmək. Bu nəzarət funksiyasıdır.
- Müəssisə divarları kənarında şirkət barədə gəzən məlumatlardan xəbərdar olmaq. Bu müəssisənizin üzləşdiyi problemi aşkar etmək üçün ən yaxşı üsuldur. Bu səbədən də işini bilən menecerlər vaxtının çoxunu istehlakçılar ilə ünsiyyəy apararaq keçirirlər.
- Rəqiblər üzərində daim müşahidə aparmaq.
Problemin həll edilməsi – problemin təyin edilib, həll edilməsi və alternativin tapılmasından ibarətdir.
Problemin həll edilməsi əsas olaraq aşağıdakılardan ibarətdir:
- Özünüzün həll etməsi üçün sizdən başqa kimsənin həll etmək iqtidarında olmadığı problemləri götürün. Nisbətən zərərsiz və kiçik problemləri tabeliyinizdə olan insanlara da həvalə etmək mümkündür.
- Problemi təhlil edin. Problemin şirkətin məqsədləri ilə uyğunluğunu və problemin ölçüsünü təyin edin.
- Alternativ qərarlar təyin edin. Yadda saxlayın ki, ilk ideya heç də həmişə ən yaxşı olmur.
- Mümkün qərarları qiymətləndirin və yoxlayın. Rəqibləriniz sizin qərarınıza necə yanaşır? Misal üçün, qiymətlərin enməsi istehlakçılar tərəfindən müsbət qarşılandığı halda, rəqibləriniz buna necə reaksiya verəcək?
- Geri qalan alternativləri qiymətləndirin. Standartların məqsədləriniz ilə uyğun olub-olmadığına əmin olun.
- Həll edin, yerinə yetirin və işi sona çatdırın. Qərar verdikdə hərəkətə keçin. Tərəfinizdən seçilən yanaşma problemi həll etmədikdə hər şeyi yenidən, digər alternativlə başalyın.
Alternativlərin tapılması:
Alternativlərin tapılması – problemin aşkar edilməsi və həll edilməsi yolunda ən çətin addımdır. Alternativ qərar tapmaq bacarığı nəticəvi menecmenti effektiv menecmentdən fərqləndirir. Alternativ tapmaq üçün istehlakçı ilə sıx ünsiyyət tələb olunur. Bununla yanaşı, alternativ qərarları problemə çevirə biləcək mövcud amilləri nəzərə almaq lazımdır. Alternativ qərarları şirkətin strateji nöqteyi-nəzərindən qiymətləndirmək mütləqdir. Həmçinin ilk əvvəldə sizə problem kimi görünən cəhətin özünün “xoşbəxt sonluq” ola biləcəyini unutmamaq da vacibdir.
