Menecmentə dair hər bir dərslikdə yazılır ki, planlaşdırma kompaniyanın idarə edilməsi olduqca vacib bir alətdir. Bəs idarəedicilər özü nə fikirdədir?
Gəlin praktikaya nəzər salaq. Azərbaycan kompaniyaları “planlaşdırma” dedikdə nə başa düşürlər? Sən demə, menecerlərin əksər hissəsi planlaşdırma və proqnozlaşdırma arasında bir fərq görmürlər Əksəriyyət planlaşdırmanı belə edir: ötən ilki göstəriciləri götürür və onun üzərində 25% əlavə edir. Bu da olsun, sizin bu ilki planınız. Bəs nəyə görə məhz 25%? Çünki bu daha real və əlçatandır. Məhz bu planlar tabelikdə olan əməkdaşlara bildirilir, onlar isə bu planları yerinə yetirməlidir.
Bu proses daha çox “fala baxmağa”, ya da proqnozlaşdırmaya oxşayır.
Proqnoz isə bir növ “hələ öldürülməmiş ayının dərisinin bölüşdürülməsi” barədə lətifəni xatırladır. Rəhbər o ideyanı beynində əsas götürür ki, ayı öldürülmüş olacaq və onun xəzindən gəlməli olan gəlirlərdən artıq qazanacağı divident barəsində düşünür. Personal isə hələ bu ayının axtarışı ilə məşğul olacaq, qəribə olsa da, güman edildiyi ayı tapılmır.
Yəni siz bazardakı situasiyanın sizin təsəvvür etdiyiniz kimi olacağını gözləyirsiniz. Bəs, hər şeyin təsəvvür etdiyiniz kimi baş verdiyi halların sayı nə dərəcədə çox olur? Bəs 5 ildən sonra və ya səhərki gün situasiya sizin ssenari ilə üst-üstə düşəcəkmi?
Buna görə də əksər menecerlər uzunmüddətli planlaşdırmanı sevmir, bu söz altında məhz proqnoşladırma başa düşürlər. Bəli bu proqnozlaşmadan imtina etmək üçün səbəb ola bilər, amma planlaşdırmadan yox.
Plansız işləmək elə proqnoza əsaslanaraq işləməyə bərabərdir. Bir qayda olaraq, plansızlıq səbəbindən kompaniyalar ciddi risklərlə üzləşirlər. Adətən belə səhvlərə xırda kompaniyalar və iş adamları yol verir. İflasların sayı isə bunu bir daha sübut edir.
Planlaşdırma proqnozlaşdırmadan onunla fərqlənir ki, o, kompaniyanın bazarda hansı mövqe tutmasından asılı olmayaraq biznesin idarə edilməsində aktiv bir alət kimi istifadə edilir. Bu aktivlik isə öz personalına qarşı münasibətdə konkret fəaliyyət növləri ilə məhdudlanmır.
Ticarət sahəsində satış planını alış planından çıxış edərək tərtib etmək lazımdır. Ənənəvi proqnozlaşdırma gətirib ona çıxarır ki, bu situasiyalarda ya anbarlar dolub-daşır, ya da əksinə məhsul defisiti yaşamır, o, məhsul çeşidlərindən çıxır.
