Azərbaycan bank sektorunun xarici öhdəlikləri və Azərbaycan Mərkəzi Bankına (AMB) olan öhdəlikləri son illərdə istər yerli, istərsə də xarici valyutada artım göstərib. Analitika qrupu 2015-ci il fevralın 21-də baş verən ilk devalvasiyadan sonra bank sektorunda yaranan problemlər bankların maliyyə təşkilatları qarşısında öhdəliklərini artırıb. Xususilə AMB qarşısında kommersiya banklarının öhdəlikləri ilk devalvasiyadan sonra 4 dəfəyə yaxın artım göstərib. Belə ki, 2015-ci il yanvarın 1-nə bank sektorunun AMB qarşısında öhdəlikləri 1 482,3 mln. manat olduğu halda, həmin il ərzində göstərici 5 375 mln. manata çatıb. Cari ilin mayın 1-nə isə bu göstərici 6 586,2 mln. manat təşkil edib.
Bankların xarici öhdəlikləri isə ABŞ dollarının rəsmi məzənnəsinə uyğun olaraq dəyişir. Lakin bu göstərici də yüksək qalmaqda davam edir. Belə ki, 2017-ci il mayın 1-nə 7 099,3 mln. manat (4,17 mlrd. dollar) təşkil edən bank sektorunun xarici öhdəlikləri 2016-cı il yanvarın 1-də 8 204,5 mln. manat (5,26 mlrd. dollar) olub.
ABŞ valyutası ekvivalentində bank sektorunun məcmu borcu isə bu ilin mayın 1-nə 8 038,5 mln. dollar təşkil edib. Bu, 2016-cı il yanvarın 1-nə olan göstəricidən 7,7% aşağıdır. Belə ki, həmin tarixə bank sektorunun məcmu borcu 8 708,2 mln. dollara bərabər olub.
Qeyd edək ki, bank sektorunun devalvasiyadan əvvəl, 2015-ci il yanvarın 1-nə xarici ödəlikləri 6,4 mlrd. dollara yaxın olduğu halda, 2017-ci il mayın 1-nə 34% azalaraq 4,2 mlrd. dollara enib. Lakin bununla yanaşı, bank sektorunun AMB qarşısında öhdəlikləri 1 482,3 mln. manat (1,9 mlrd. dollar) səviyyəsindən bu ilin mayın 1-nə 2 dəfədən çox artaraq 6 586,2 mln. manata (3,9 mlrd. dollar) yüksəlib. Başqa sözlə, bank sektorunun xarici öhdəlikləri AMB-nin öhdəlikləri ilə əvəzlənib. Yəni, bank sektorunun borcları azalmayıb. Buna səbəb isə bank sektorunun devalvasiyadan sonrakı dövrdə əsasən zərərlə işləməsi göstərilir.
“Bank sektoru kreditləşməni bərpa etməyəcəyi təqdirdə isə borc yükünün azalacağı gözlənilmir. Xarici borcların son müddəti yaxınlaşdıqca bu borclar böyük ehtimalla AMB-nin vəsaitləri ilə əvəzlənəcək. Bankların isə bu vəsaitləri geri qaytarması üçün onların ya xarici investor tapması, ya da yüksək rentabelliliklə çalışması mütləqdir. Bu isə yaxın illərdə mümkün variant kimi ehtimal edilmir”, – deyə “Report”un analitikləri qeyd ediblər.
Aşağıdakı qrafikdə 2015-ci ildən etibarən bank sektorunun AMB və xarici maliyyə qurumları qarşısında öhdəlikləri, bu öhdəliklərin cəmi, dollar ekvivalentində məcmu öhdəliklər yer alıb.
