BANKER.AZ — Qızıl tələbi 2024-cü ildə mərkəzi banklar və investorlar tərəfindən artırılaraq yeni rekorda çatdı. Ümumi qızıl tələbi illik 1% artaraq 4 974.5 tonla (metrik) tarixi maksimuma çatıb.
Banker.az xəbər verir ki, çərşənbə günü Dünya Qızıl Şurası (WGC) qızıl tələbinin tendensiyalarına dair yeni hesabatında bildirib. Bu tələb dəyər baxımından da 382 milyard dollarlıq rekorda yüksəlib. Buna əsas səbəb geosiyasi və iqtisadi qeyri-müəyyənliklər fonunda qiymətlərin rekord səviyyəyə qalxması və investorların təhlükəsiz liman aktivlərinə yönəlməsidir.
Qızıl tələbi dördüncü rübdə 111 milyard dollara çatıb. Bu güclü tələb yeni ilin əvvəllərində də davam edib və çərşənbə axşamı Avropa ticarət sessiyasının sonunda qızılın qiyməti 2 877.10 dollar/unsiya səviyyəsinə yüksələrək yeni rekorda imza atıb. Nyu-York Əmtəə Birjasında qızıl fyuçersləri ilin əvvəlindən bəri təxminən 8.9% artıb.
“Geosiyasi qeyri-müəyyənliklər yüksək olaraq qalır və bu, hər zaman investisiyalar üçün dəstəkverici amildir – istər hərbi münaqişə qorxularının, istərsə də ticarət münaqişələri ilə bağlı qeyri-müəyyənliklərin artması fonunda,” – deyə WGC-nin baş analitiki Luiz Strit bildirib.
Mərkəzi bankların – xüsusilə inkişaf etməkdə olan bazarların banklarının – tələbi artımın əsas səbəbi olub və onların alışları üçüncü il ardıcıl olaraq 1 000 tonu keçib. İllik əsasda mərkəzi bankların tələbi 1% azalsa da, dördüncü rübdə alışlar 54% artaraq 332.9 tona çatıb.
Polşa Mərkəzi Bankı 90 ton əlavə edərək alışlara liderlik edib və 2025-ci ildə də mərkəzi bankların qızıla tələbinin yüksək qalacağı gözlənilir, Strit qeyd edib.
“Geosiyasi və iqtisadi qeyri-müəyyənliklər 2025-ci ildə də yüksək olaraq qalır və mərkəzi bankların qızılı sabit strateji aktiv kimi görməyə davam etməsi ehtimalı yüksəkdir,” – hesabatda vurğulanıb.
Qızıl investisiyaları da tələbi artıran amillərdən biri olub, illik 25% artaraq dörd ilin ən yüksək səviyyəsi olan 1 180 tona çatıb. Qızıl birja fondları (ETF) 2020-ci ildən bəri ilk dəfə olaraq böyük çıxışlardan qaça bilib və dördüncü rübdə ardıcıl ikinci dəfə qlobal qızıl ETF-lərinə axınlar müşahidə olunub. Stritin sözlərinə görə, bu proses xüsusilə Çin və Hindistan tərəfindən dəstəklənib.
İnvestisiya axını ilin ikinci yarısında cəmlənib. Bunun əsas səbəbləri faiz dərəcələrinin azalması, geosiyasi qeyri-müəyyənliklər və qızılın güclü qiymət artımı olub. Asiya bazarlı fondlar il ərzində 78 ton əlavə edib. Şimali Amerika fondları 8 ton əlavə etsə də – bu, 2020-ci ildən bəri ilk illik artım olub – Avropa fondları isə çıxışlarla üzləşib, lakin əvvəlki illərə nisbətən daha az həcmdə.
Gələcəyə baxışda, WGC bildirir ki, faiz dərəcələrinin aşağı düşəcəyi gözləntiləri, yüksək dəyərli səhmlər, zəifləyən ABŞ dolları və ticarət münaqişələri də daxil olmaqla geosiyasi risklər fonunda qızıl ETF-lərinə, birja xaricindəki alışlara və fyuçers investisiyalarına marağın qalması ehtimalı yüksəkdir.
Digər tərəfdən, qızıl zinət əşyalarına olan tələb isə qiymətlərin yüksək olmasına görə azalıb. Bu tendensiya bütün əsas regionlarda müşahidə olunub və qlobal zinət əşyası tələbi 11% geriləyib. Xüsusilə Çin və qismən də Hindistan bu azalmaya səbəb olan əsas bazarlar olub. 2020-ci ildə pandemiyanın təsirindən yaranan tənəzzülü nəzərə almasaq, zinət əşyalarına tələb 2009-cu ildən bəri ən aşağı səviyyəyə düşüb.
“Əgər qızılın qiyməti hazırkı və ya daha yüksək səviyyədə qalarsa, xüsusilə də əsas qızıl bazarlarında iqtisadi artım zəif və ya yavaşlayırsa, bu, zinət əşyalarına tələbi daha da azalda bilər” – WGC qeyd edib.
Bundan əlavə, texnologiya sahəsində qızıl tələbi 7% artaraq 326 tona yüksəlib. Bu artım əsasən süni intellektlə bağlı tətbiqlərə və istehlak elektronikasında müəyyən dərəcədə bərpaya bağlı olub.
Xatırladaq ki, Azərbaycan da keçən il ərzində qızıl alışlarını rekord həcmə yüksəldib. Ölkəyə 2024-cü ilin aprelindən noyabr ayına qədər 34 083 kq qızıl alınıb və buna görə ölkəni 2.714 milyard dollar tərk edib.
Suveren fond Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Fondu (ARDNF) qızıla yatırılan investisiyanın həcmini artırmaqla ümumi həcmi 146.6 tona (5 171.17 troy unsiya ) qədər yüksəlib. Halbu ki, bu keçən ilin 1 oktyabrında 127 ton idi. 2024-cü ildə Fondun investisiya portfelinin 12 milyard 354.6 milyon dollarlıq hissəsini (20.6%) qızıl investisiyaları təşkil edib. Hazırkı spot qiymətlə götürdükdə ARDNF-in qızıl portfelinin dəyəri 14.25 mlrd. dollar təşkil edir. Bununla da ARDNF 2024-cü ildə 44.8 ton qızıl alıb.
