Artıq neçə vaxtdır ki, demək olar ki, hamı Sovetskidə sökülən mənzillər haqqında danışır. Yəni, bildiyiniz kimi Bakı şəhərinin Baş Planına uyğun olaraq paytaxtın Yasamal rayonu ərazisində, Azərbaycan prospekti, Tolstoy küçəsi, Əli bəy Hüseynzadə küçəsi və Nərimanov prospektinin yaxınlığında, eyni zamanda Nəriman Nərimanovun abidəsindən Hüseyn Cavid bağına kimi uzanan ərazidə yerləşən evlərin sökülməsinə başlanır.
Sözügedən qurumlarla bağlanan müqaviləyə əsasən, ilkin mərhələdə ümumilikdə 10 min evin sökülməsi nəzərdə tutulur. Həmin evlərə indiki bazar qiymətlərinə uyğun olaraq hər kvadratmetri 1500 manatdan pul vəsaiti veriləcək. Eyni zamanda yardımçı tikililər bir qədər aşağı məbləğdə qiymətləndiriləcək və vətəndaşlara müvafiq kompensasiyalar ödəniləcək.Bu barədə iqtisadçi ekspert Vüqar Bayramov Banker.az saytına verdiyi müsahibədə açıqlama verib.
Yəni, təxminən 10 000 ailə dövlət büdcəsi tərəfindən kompensasiya alacaq. Bu isə o deməkdir ki, əmlak bazarına 10 000 alıcı daxil olacaq. Bu qədər ailə yeni mənzil almaq məcburiyyətindədir. Verilən kompensasiyanın məbləğini nəzərə alsaq, görərik ki, Sovertskidə sökülən mənzillərin orta sahə göstəricisi təxminən 50 2m –dir. Əgər indi verilən kompensasiya məbləği dəyişmərsə 50 2m –lik mənzil sahibi 75 000 manat məbləğdə kompensasiya alacaq. Bu qiymətə isə vətəndaşın Bakının birinci və ikinci zonalarında mənzil almaq üçün şansı olmayacaq. Yəni, 75 000 manatlıq kompensasiya ilə alıcı Bakının birinci və ikinci zonalarında mənzil almaq üçün əmlak bazarına daxil ola bilməz. Belə bir kompensasiya ilə yalnız Bakının ikinci və dördüncü zonalarında mənzil almaq şansı olacaq. Amma nəzərə alsaq ki, vətəndaşın özünün də kompensasiyadan başqa əlavə vəsaiti ola bilər. Və bu baxımdan da vətəndaşlar ipoteka kreditindən istifadə etmək arzusunda ola bilərlər. Bu da öz növbəsində əmlak bazarına öz təsirini göstərəcək.
Bəs sizcə, ipoteka fondu bu periodda ipoteka kreditlərini aktiv edəcək? Axı ekspertlərin verdiyi proqnozlara əsasən 2014-cü ildə əmlak bazarında təxminən 20 % artım müşahidə olunacaq. 2008-ci ildə olan qlobal maliyyə böhranından sonra ilk dəfə olaraq ən ciddi artım məhz 2013-cü ildə əmlak bazarında qeydə alınıb.
Bu aspektdən yanaşsaq, görərik ki, əmlak bazarında yaranan qiymət artımına Sovetskidə sökülən evlər də təsir göstərir. Adətən kompensasiyalar verilən dövrdə kommersiya bankları çalışır ki, aktiv ipoteka kreditləşməsini qismən də olsa məhdudlaşdırsın. Çünki bir tərəfdən kompensasiya almış 10 000 alıcı, digər tərəfdən isə demək olar ki, təxminən hər il 6 000 vətəndaş ipoteka kreditləşməsindən istifadə edir. Ipoteka kreditləşməsinin məhdudlaşdırılması dedikdə yalnız kredit şərtlərinin sərtləşəcəyi nəzərdə tutulmur. Çünki əslində ipoteka kreditləşməsinin şərtlərinin daha da yüngülləşməsinə ehtiyac duyulur. Kommersiya bankları çalışmalıdırlar ki, elə zonalarda mənzil almaq üçün ipoteka kreditləri versinlər ki, həmin zonalarda qiymət artımı nisbətən zəifdir. Yəni, daha çox qiymət artımı nəzərə alınan zonalara ipoteka kreditinin daxil olması arzuolunan deyil. Çünki belə olan təqdirdə daha da ciddi qiymət artımlarının yaranmasına gətirib çıxaracaq. Ancaq o zonalarda ki, qiymət artımı daha stabildir, məhz elə zonalara ipoteka kreditinin daxil olması arzuolunandır. Təbii ki, bu da aktiv ipoteka kreditləşməsinin məhdudlaşdırılması deməkdir. Eyni zamanda bu da öz növbəsində ipoteka kreditləşməsinin zonalar üzrə bölünməsinə gətirib çıxaracaq. Kommersiya bankları ipoteka kreditləşməsini zonalar üzrə həyata keçirməklə, daha doğrusu Bakıdan qıraqda və ya rayonlar üzrə ipoteka kreditləşməsini həyata keçirməklə Bakıda əmlak bazarında olan gərginliyi azalda bilərlər. Cünki ipoteka kreditləşməsini təkcə Bakıda zonalar üzrə deyil, həm də ölkədə olan rayonlar üzrə inkişak etdirməyə ehtiyac vardır. Təəssüf ki, ipoteka kreditləşməsində bugün regionların sayı olduqca azdır. Məhz buna görə də ipoteka kreditləşməsinin coğrafi strukturunun dəyişdirilməsinə ehtiyac duyulur. Və məhz elə bu dəyişikliklər də Bakıda əmlak bazarında müşahidə edilən qiymət artımı ilə mübarizədə əsas funksiyanı daşıyacaq.
