“Financial Times” qəzeti “PitchBook” məlumatlarına əsaslanaraq yazır ki, 2025-ci ilin əvvəlindən bəri ABŞ vençur investorları süni intellekt (Sİ) startaplarına artıq 161 milyard dollar yatırıb, bu da onların ümumi sərmayələrinin üçdə ikisinə bərabərdir. İl sonuna qədər bu rəqəmin 200 milyard dolları keçəcəyi proqnozlaşdırılır.
İnvestisiyaların çox hissəsi 10 şirkətə yönəlib: “OpenAI”, “Anthropic”, “xAI”, “Perplexity”, “Anysphere”, “Scale AI”, “Safe Superintelligence”, “Thinking Machines Lab”, “Figure AI” və “Databricks”. Bu şirkətlərin ümumi bazar dəyəri son bir ildə təxminən 1 trilyon dollara yaxınlaşıb.
İnvestorlar süni intellektin çoxtrilyon dollarlıq yeni bazarlar yaradacağına — proqram təminatının avtomatlaşdırılmış hazırlanmasından tutmuş fərdi Sİ köməkçilərinə qədər — inanırlar. “Bessemer Venture Partners” fondunun investoru Samir Dholakiya deyib:
“Süni intellekt — hər şeyə bir sıfır əlavə edən texnologiyadır”.
“FT” yazır ki, bir neçə ay ərzində bazarda əhval “ümidsizlikdən nikbinliyə” çevrilib və hazırkı vəziyyət “itirilmiş fürsət qorxusu” (FOMO) ilə səciyyələndirilir.
Lakin hələlik Sİ startapları zərər içində işləyir — dünyanın ən bahalı özəl şirkəti sayılan “OpenAI” belə təxminən 500 milyard dollar qiymətləndirilməsinə baxmayaraq, 2025-ci ilin ilk yarısında 2,5 milyard dollar pul itkisi qeydə alıb. Şirkət bu il gəlirini 13 milyard dollara, pul axınını isə 8,5 milyard dollara qədər məhdudlaşdırmağı planlaşdırır. “Anthropic” isə 2025-ci ildə 9 milyard, 2026-cı ildə isə 20 milyard dollar gəlir gözləyir.
Bəzi ekspertlər hesab edirlər ki, Sİ startaplarının qiymətləndirilməsindəki rekord artım özəl kapital bazarında “balon” yaradır və bu, digər iqtisadi sahələrə də təsir göstərə bilər. “FT” bunu 2000-ci ildəki dotcom böhranı ilə müqayisə edirlər: o vaxt vençur fondları internet şirkətlərinə cəmi 10,5 milyard dollar yatırmışdı. Müqayisə üçün, 2021-ci ildə “SaaS” startaplarına 135 milyard dollar, 2025-ci ildə isə Sİ şirkətlərinə 200 milyard dollardan çox sərmayə qoyulacağı gözlənilir.
“FT”yə danışan bir investor bildirib ki, illik gəliri 5 milyon dollar olan startaplar indi 500 milyon dollarlıq qiymətləndirmə tələb edir — bu, illik gəlirin 100 qatı deməkdir. Onun fikrincə, bu, hətta “sıfır faizli faiz dərəcələri dövründəki” səviyyəni də üstələyir.
Bununla belə, “General Catalyst” şirkətinin baş direktoru Hemant Taneja qeyd edib:
“Əlbəttə ki, balon var. Amma balonlar pis deyil — onlar kapital və istedadları yeni istiqamətlərə yönəldir, bəzən bu, itkilərə səbəb olur, amma nəticədə dünyanı dəyişdirən davamlı bizneslər yaradır”.
“Salesforce”un rəhbəri Mark Benioff isə hesab edir ki, süni intellektə yatırılan 1 trilyon dolların bir hissəsi itiriləcək, lakin uzunmüddətli perspektivdə bu texnologiyalar on dəfələrlə çox gəlir gətirəcək.
“Böyük texnologiya yaratmağın yeganə yolu — çoxlu ideyaları sınaqdan keçirmək, hansının işlədiyini görmək və sonra qaliblərə fokuslanmaqdır”, — deyə Benioff bildirib.
