Uzun müddət idi ki, avro-dollar cütlüyündə dolların bahalaşma meyilləri müzakirə edilirdi və nəhayət avro üç il sonra özündə güc taparaq mühüm sayılan baryeri aşa bildi. Bu həftə bazarlarda baş verən qarışıqlığın növbəti qurbanı dollar oldu. Banker.az olaraq bildirir ki, qlobal ticarət müharibəsinin dərinləşməsi ABŞ iqtisadi artımını təhlükə altına salır.
ABŞ dollarının altı əsas valyuta səbəti qarşısında ölçülən indeksi DXY artıq 100 bənd səviyyəsindən də aşağı enib. Bu, Çinin aprelin 12-dən etibarən bütün ABŞ mallarına tarifləri 84%-dən 125%-ə qaldırmasından sonra baş verdi. Opsion treyderləri beş ildən sonra ilk dəfə dollar üzrə mənfi (və ya qısa) mövqe tutmağa başlayıblar. Bu, ABŞ və Çin arasında artan ticarət gərginliyi fonunda ABŞ aktivlərindən ümumi çıxışın bir hissəsidir.
İnvestorların “təhlükəsiz liman” adlandırdığı yapon yeni, isveçrə frankı və qızıl bu çıxışlardan faydalandı. Avro isə üç ilin ən yüksək səviyyəsinə qalxaraq 2009-cu ildən bəri iki gün ərzində ən güclü artımı göstərdi.
Amma nəzərə alınası bir məqam qalır – danışıqlar üçün əlavə vaxt əldə olunsa da, bu, təşviş içində olan bazarları çox sakitləşdirməyib və gələcəyə dair qeyri-müəyyənlik azalmayıb.
“Dollar inamı təhdid altındadır,” – deyə “Oversea-Chinese Banking Corp.”un valyuta strateqi Kristofer Vonq bildirib. O qeyd edib ki, ABŞ-ın istisnalığına dair inamın azalması və dövlət borcunun sürətlə artması fonunda dolların ehtiyat valyuta statusuna olan şübhələr artır.
Treyderlər təkcə dolların uzunmüddətli perspektivlərinə deyil, eyni zamanda rekord sürətlə bu inamı itirirlər. Əsas valyutalara qarşı dolların yüksəlişi ilə enişi arasında tələbatı ölçən birillik risk əksi göstəriciləri beş ildən sonra ilk dəfə eniş istiqamətində dəyişib.
“Z-score” analizi – yəni hazırkı qiymətlərin tarixi normadan nə qədər uzaqlaşdığını ölçən göstərici – dolların mənfi istiqamətə sürətli dəyişiminin təkcə əhəmiyyətli deyil, həm də indiyə qədər qeydə alınan ən kəskin dəyişiklik olduğunu göstərir. Bu da dolların “təhlükəsiz liman” və “dəyər saxlama vasitəsi” kimi qəbul edilməsinin treyderlər arasında ciddi şəkildə yenidən qiymətləndirildiyini ortaya qoyur.
Cümə günü baş verən qiymət dəyişiklikləri ABŞ prezidenti Donald Trampın tez-tez dəyişən ticarət siyasəti fonunda investorların növbəti addımlarını müəyyənləşdirməkdə çətinlik çəkdikləri daha bir çətin həftəni yekunlaşdırdı. Dollar cümə axşamı günü son iki ildən çox müddətdə ən böyük birgünlük enişini yaşadı. Səbəb isə Federal Ehtiyat Sisteminin ABŞ tariflərinin məhdudlaşdırıcı təsirinə qarşı faizləri endirməli olacağına dair artan gözləntilər idi.
Digər ABŞ aktivləri də bu vəziyyətdən zərər gördü. ABŞ-da 500 ən iri şirkətin səhmlərini ölçən S&P 500 İndeksi cümə axşamı günü 3.5% düşdü, uzunmüddətli xəzinə istiqrazları isə dəyər itirdi. Gecəlik indeksləşdirilmiş svoplar (OIS) bu il üçün 96 baza bəndi faiz endirimi ehtimalını qiymətləyib.
Təhlükəsiz limanlara tələb artır
İnvestorlar “keyfiyyətə qaçış” çərçivəsində təhlükəsiz aktivlərə axın etdilər. Yapon yeni cümə günü dollara qarşı 1.6% güclənərək 142.18 səviyyəsinə çatdı – bu, sentyabrdan bəri ən yüksək səviyyədir.
İsveçrə frankı isə dollar qarşısında 0.8113 səviyyəsinə qalxaraq 2015-ci ildən bəri görünməmiş səviyyəyə yüksəldi. Qızıl yeni rekord səviyyəyə çatdı. Avro isə $1.1473-ə qədər gücləndi – bu, fevral 2022-dən bəri ən yüksək səviyyədir. Bu hərəkətlər Almaniyanın keçən ay tarixi borc məhdudiyyətini dayandırması ilə güclənmiş “təhlükəsiz liman” roluna keçidin əlamətidir.
ABŞ iqtisadiyyatına dair bu qədər sürətlə pisləşən proqnozlar Trampın Ağ Evə dönüşünün aşağı vergilər, daha sürətli artım və güclü dollar dövrünü başladacağına dair əvvəlki gözləntilərdən tamamilə fərqlənir.
Treyderlər indi Pekinin cavabını izləyir, xüsusilə də Ağ Evin açıqlamasına əsasən, ABŞ-ın Çin mallarına tətbiq etdiyi tariflərin 145%-ə yüksəlməsindən sonra. Eyni zamanda, onlarla başqa ölkəyə tətbiq olunacaq yüksək tariflərin 90 günlük təxirə salınması başa çatdıqdan sonra nə baş verəcəyi də qeyri-müəyyəndir.
“Əgər tezliklə razılaşmanın əldə olunacağını düşünmürsünüzsə, bazar ən asan çıxış yolunu seçəcək – dolları tərk edəcək,” – deyə ANZ-nin strateqi Rodriqo Katril bildirib. “Ticarət gərginliyi yüksək qaldıqca, ABŞ aktivlərindən çıxış və dollar satışının davam edəcəyi gözlənilir.”
ABŞ aktivlərindən çıxış valyuta bazarlarında dəyişkənliyin artmasına səbəb olan əsas amilə çevrilməkdədir. Əsas valyutalarda dalğalanmaların riskini hedc etmək xərcləri artır; avro üzrə volatillik 2020-ci ildən bəri ən yüksək səviyyəyə, isveçrə frankı isə 2016-cı ildən bəri görünməmiş səviyyələrə çatıb.
