Qərbin çoxsaylı səylərinə baxmayaraq, Rusiya hələ də neft ixracından əhəmiyyətli qazanc əldə edir ki, bu da ona müharibəni maliyyələşdirməyə imkan verir. Münaqişənin ilk illərində enerji daşıyıcılarının qiymətinin kəskin artması və dünya iqtisadiyyatına ziyan vurması riski səbəbindən Rusiya ixracının ciddi şəkildə məhdudlaşdırılması qeyri-mümkün görünürdü.
Onda G7 ölkələri Rusiya nefti üçün qiymət tavanı (bir barel üçün 60 dollar) müəyyən etmək qərarını qəbul etdilər. Bu, dünya bazarına neft nəqlinin həcmini azaltmadan Rusiya büdcəsinin gəlirlərini məhdudlaşdırmağa imkan verdi.
Əvvəlcə mexanizm işlədi: Rusiyanın gəlirləri azaldı, amma neft tədarükü sabit qaldı. Lakin zaman keçdikcə bu tədbirin effektivliyi azaldı. Rusiya Qərbin məhdudiyyətlərindən yan keçmək üçün öz donanmasına və logistikasına sərmayə qoydu, Qərb isə bazardakı qarışıqlıqdan qorxaraq sanksiyaları yumşaltdı.
İndi vəziyyət dəyişib. Qlobal neft bazarı həddi aşan təklif nümayiş etdirir: hasilatın artması OPEC+ üzvü olmayan ölkələrdə (ABŞ və Kanada kimi) yavaşlayan tələbi üstələyir. Bu, Çin iqtisadiyyatının zəif sürəti və elektrik nəqliyyat vasitələrinə keçid nəzərə alınmaqla xüsusi nəzərə çarpır.
2025-ci ildə neft təklifinin təxminən iki dəfə artacağı gözlənilir. Bu, Rusiyaya qarşı dünya qiymətlərinin kəskin artması riski olmadan yeni sanksiyaların tətbiqi üçün əlverişli şərait yaradır.
2024-cü ilin əvvəlində ABŞ qiymət tavanı məhdudiyyətini daha da sərtləşdirdi, bu da heç bir əhəmiyyətli sarsıntıya səbəb olmadı. Bu, bazarın daha sərt tədbirləri həzm edə biləcəyini göstərdi. Mümkün addımlara qiymət tavanın daha da aşağı salınması və ya G7 şirkətlərinə Rusiya neft tədarükünə xidmət göstərilməsinin qadağan edilməsi daxildir.
Ən sərt variant ikinci dərəcəli sanksiyalar hesab olunur ki, bu da digər ölkələrin Qərbin maliyyə və ticarət sistemlərinə çıxışını itirmək təhlükəsi altında Rusiya neftini almasını qadağan edəcək.
Bundan əlavə, bu cür tədbirlər Rusiyadan nefti ucuz qiymətə alan Çinə zərbə vuracaq, Ukrayna ilə bağlı danışıqlarda ABŞ və Avropanın mövqelərini gücləndirəcək. Rusiya neftinin ticarətini tamamilə dayandırmaq mümkün olmasa da, hətta qismən məhdudiyyətlər Rusiya Federasiyasına əhəmiyyətli iqtisadi ziyan vuracaq.
Beləliklə, bazardakı mövcud vəziyyət müharibənin başlanmasından bəri Rusiyanın neft gəlirlərini ciddi şəkildə məhdudlaşdırmaq və ona təzyiqi artırmaq üçün əlverişli şəraitin olduğunu nümayiş etdirir.
