Artıq daşınmaz əmlakların satışı zamanı mənzillərdən tutulacaq vergilər təsdiq edilib. Vergilər Məcəlləsinə edilən dəyişikliyə görə, bina tikintisi fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər üçün sadələşdirilmiş vergi bu Məcəllənin 219.3-cü maddəsində göstərilən vergitutma obyektinin hər kvadratmetri üçün 45 manat, bu Məcəllənin 218.4.3-cü maddəsində göstərilən şəxslər üçün sadələşdirilmiş vergi Məcəllənin 219.3-1-ci maddəsində göstərilən vergitutma obyektinin hər kvadratmetri üçün 15 manat olmaqla hesablanır.
Dəyişikliyə əsasən, bina Bakı şəhəri, habelə onun qəsəbə və kəndlərində yerləşdikdə, bu maddədə müəyyən olunmuş sadələşdirilmiş vergi məbləğinə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən olunmuş zonalardan asılı olaraq, aşağıdakı əmsallar tətbiq olunur:
| Zonalar |
Bina tikintisi fəaliyyətinin faktiki həyata keçirildiyi (binanın faktiki yerləşdiyi) ərazi üzrə əmsal |
| 1 |
4,0 |
| 2 |
3,0 |
| 3,4 |
2,2 |
| 5,6 |
1,8 |
| 7,8,9 |
1,5 |
| 10,11,12 |
1,2 |
Vergilər Məcəlləsində göstərilir:
220.8.2. Gəncə, Sumqayıt və Xırdalan şəhərlərində yerləşdikdə, bu maddədə müəyyən olunmuş sadələşdirilmiş vergi məbləğinə – 1,5;
220.8.3. Abşeron rayonunun qəsəbə və kəndləri (Xırdalan şəhəri istisna olmaqla), Şirvan, Mingəçevir, Naxçıvan, Lənkəran, Yevlax, Şəki və Naftalan şəhərlərində yerləşdikdə, bu maddədə müəyyən olunmuş sadələşdirilmiş vergi məbləğinə – 1,2;
220.8.4. digər rayon (şəhər) və qəsəbələrdə (kəndlərdə) yerləşdikdə, bu maddədə müəyyən olunmuş sadələşdirilmiş vergi məbləğinə – 0,5.”.
1.25.4. Aşağıdakı məzmunda 220.8-1-ci maddə əlavə edilsin:
“220.8-1. Bina tikintisi fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər üçün tikilən binanın qeyri-yaşayış sahələri üzrə sadələşdirilmiş vergi, habelə bu Məcəllənin 218.4.3-cü maddəsində göstərilən şəxslər üçün binaların qeyri-yaşayış sahələrinin təqdim edilməsi üzrə sadələşdirilmiş vergi bu Məcəllənin 220.8-ci maddəsi ilə hesablanmış məbləğə 1,5 əmsal tətbiq edilməklə hesablanır.”.
Maddə 2. Bu Qanun qüvvəyə minənədək tikinti obyektinin tikinti-quraşdırma işlərinə başlamış şəxs öz seçiminə uyğun vergiləri bu Qanun qüvvəyə minənədək mövcud olan qaydada da ödəyə bilər. Tikinti obyektinin tikinti-quraşdırma işlərinə başlamış şəxs bu Qanun qüvvəyə mindikdən sonrakı 30 gün müddətində müvafiq icra hakimiyyəti orqanına öz seçimi barədə yazılı formada məlumatı təqdim etməlidir. Bu maddə ilə müəyyən edilmiş müddətdə yazılı formada məlumatı təqdim etməyən şəxsə sadələşdirilmiş vergi Qanunla müəyyən edilmiş qaydada hesablanır. Bu Qanun qüvvəyə minənədək tikinti obyektinin tikinti-quraşdırma işlərinə və vergi ödəməyə başlamış şəxs Qanunla müəyyən olunan sadələşdirilmiş vergini ödədiyi zaman qanunun qüvvəyə mindiyi tarixədək ödənilmiş ƏDV və sadələşdirilmiş vergi nəzərə alınır.
Mənzil satanlar necə və nə qədər vergi ödəyəcək?
Qanundakı dəyişiklikləri təhlil edən “Value&Sources Consulting Compani”nin baş direktoru Rəşad Əliyevin sözlərinə görə, 1 kv.m. üçün hesablanacaq verginin baza məbləği ölkə üzrə 15 manat təşkil edəcək. Baza məbləği satılan əmlakın yerləşməsindən asılı olaraq zona əmsallarına uyğun olaraq dəyişəcək. Bakı şəhəri üzrə əvvəllər müəyyən edilmiş 12 zona üzrə 6 növ əmsal tətbiq ediləcək.
Ölkənin digər ərazilərində – Gəncə, Sumqayıt və Xırdalan şəhərləri üzrə 1,5 əmsalı (hər kv.m. üçün 22,5 manat), Abşeron rayonunun qəsəbə və kəndləri (Xırdalan şəhəri istisna olmaqla), Şirvan, Mingəçevir, Naxçıvan, Lənkəran, Yevlax, Şəki və Naftalan şəhərləri üzrə 1,2 əmsalı (hər kv.m. üçün 18 manat), digər rayon (şəhər) və qəsəbələr (kəndlər) üzrə 0,5 əmsalı (hər kv.m. üçün 7,5 manat) tətbiq olunacaq.
R.Əliyev əlavə edir ki, 5 il daimi yaşayış yeri olan yaşayış təyinatlı mənzil və evlər satıldıqda vergidən azad olunur: “Qanundakı yeni dəyişikliklərə görə vergi notarius tərəfindən hesablanacaq və 1 (bir) bank günü ərzində dövlət büdcəsinə ödəniləcək. Aparılan əməliyyatlar üzrə verginin hesablanması və verginin dövlət büdcəsinə ödənilməsinə görə məsuliyyəti notarius daşıyacaq. Notarius vergi məbləğini birbaşa olaraq əməliyyat zamanı satıcıdan tutacaq”.
Yeniliyin müsbət və mənfi cəhətləri ekspert bunları vurğulayır: “Yeniliyin müsbət və mənfi cəhətləri var, ancaq sözsüz ki, müsbət cəhətlər əhəmiyyətli dərəcədə çoxdur. Müsbət cəhətlər aşağıdakılardı:
– vergi orqanı üçün bu üsulla vergi yığmaq asan olacaq. Əvvəllər vergi orqanı minlərlə satıcıya nəzarət etməyə çalışırdı. İndi isə verginin hesablanması və ödənilməsini notariuslar həyata keçirəcək.
– alqı-satqı əməliyyatları üzrə dövriyyənin gizlədilməsi artıq əhəmiyyətsiz olacaq.
– Bu ilin yanvarında daşınmaz əmlak bazarında əməliyyatlara vergi nəzarətinin gücləndirilməsi yaşayış mənzillərinin investisiya cəlbediciliyinə zərbə vurmuşdu. Hazırkı dəyişiklik isə onların investisiya cəlbediciliyini qismən artırır.
– Əvvəlki qaydalara görə bəzi mənzillərin satışı zamanı xərclər çox olurdu. Xərcləri kompensasiya etmək üçün bəzi satıcılar satış qiymətlərini artırmaq istəyirdilər. Məsələn, əvvəlki alış qiyməti simvolik olan bəzi mənzillər satılanda vergi məbləği çox çıxırdı. Bu alınmadığı üçün satışı ya həyata keçirmirdilər, yaxud da baha qiymətə həyata keçirməyə çalışırdılar. Ancaq bundan sonra həmin mənzillərin satış xərcləri xeyli azalacaq. Bu, hətta qiymət güzəştlərinin edilməsi üçün onlara şərait yaradacaq.
Mənfi cəhətlərinə gəlincə, əvvəlki qaydalara görə 3 il daimi yaşayış yeri olan mənzillər satıldıqda vergidən azad olunurdu. Ancaq indi bu müddət 5 ilə kimi artırılıb.
Digər tərəfdən isə hazırkı vergiqoyma yanaşması ancaq əmlakın texniki parametrlərinə, yəni sahəsinə bağlı olacaq. Bu cür yanaşma ilə mənzilin neçəyə satılmasının və nəticədə nə qədər qazanılacağının heç bir əhəmiyyəti olmur. Mənzili zərərlə və mənfəətlə satan mülkiyyətçilər eyni vergi ödənişi edəcəklər. Əvvəlki qaydalarda isə zərərlə (baha alıb ucuz satan) mənzil satan satıcılar vergi ödəmirdilər”.
Baş direktor qanundan irəli gələn mübahisəli məqamlara da toxunur: “Ümumilikdə götürdükdə yeni vergiqoyma sistemi əvvəlkindən daha sadədir və qismən güzəştlidir. Ancaq onun nə qədər güzəştli olması haqda nəsə demək çətindir. Çünki yeni dəyişikliklərdən udanlar da, uduzanlar var. Hesab edirik ki, əksər satıcılar üçün yeni sistem əvvəlkindən daha əlverişlidir. Yeni sistem mükəmməllikdən uzaqdır və buna görə müvəqqəti xarakter daşıyacaq. Buna görə də alıcılara tövsiyyə edirik ki, alqı-satqı müqavilələrindəki qiymətlərə fikir versinlər və azaldılmasına imkan verməsinlər. Çünki əvvəlki sistem nə vaxtsa qayıda bilər.Yaxud da gələcəkdə istisna deyil ki, yeni sistem hazırkı istiqamətdə təkmilləşdirilsin.
Satış xərcləri necə görsənəcək?
Məsələn, 1-ci zonada satılan mənzilin vergi məbləği hər kv.m. üçün 60 manat təşkil edəcək (15 manat baza məbləği x 4 əmsalına). Əgər orta qiyməti şərti olaraq hər kv.m. üçün 2000-2500 manat götürsək belə çıxır ki, vergi satış dəyərinin orta hesabla 2,5-3 faizini təşkil edəcək. Mənzilin 1 kv.m. nə qədər baha olsa vergi məbləğinin zona daxilində satış dəyərinə nisbət faizi o qədər də az olacaq. Məsələn, eyni zonada 1 kv.m. 3000 manat olan mənzilin satış qiymətinə nisbətdə vergi məbləği təqribən 2 faiz, 1 kv.m. 1800 manat olan üzrə isə 3,3 faiz təşkil edəcək.
Bizdə vergi mədəniyyətinin aşağı olmasını nəzərə alsaq, bəzi satıcıların vergi xərclərinin bir hissəsini alıcının “boynu”na qoymağa cəhd edəcəyi istisna deyil. Ancaq alıcılar sayıq olmalıdılar, çünki vergi ödəmək öhdəliyi satıcıya aiddir”.
Ekspert hesab edir ki, yeni dəyişiklik yaşayış evləri bazarında təsirsiz keçəcək: “Çünki hazırda makroiqtisadi şərait daşınmaz əmlak bazarını depressiya şəraitində saxlayır. Digər tərəfdən nəzərə almaq lazımdır ki, vergi məbləği satışla bağlı xərcləri müəyyən edir, yəni bir sözlə desək, təklif qiymətlərinə təsir edir. Bəzi əmlakların satış xərcləri artacaq, ancaq əksəriyyətində azalacaq. Bu da satıcılara əlavə manevr imkanları yaradacaq”.
bizimyol
