Elektrik enerjisinin kəsilməsi və yanacaq çatışmazlığı səbəbindən Kubada nağd pul çatışmazlığı gündəlik problemə çevrilib. Banklar qarşısında növbələr ada sakinlərinin əziyyət çəkdiyi dərin iqtisadi böhrandan xəbər verir.
Son həftələrdə insanlar Kuba paytaxtının bankları və bankomatları qarşısında növbəyə duraraq, gündəlik istifadə etdikləri məhsul və ya xidmətləri ödəmək üçün nağd pul axtarmağa başlayıblar.
“Üç gündür bankomatda pul yoxdur”, – deyə paytaxt sakinləri şikayət edirlər.
Kuba iqtisadçısı və bir sıra xarici universitetlərin professoru Omar Everleni Peres bankomatlarda nağd pulun olmamasını izah edən amillər arasında ən azı dörd səbəbi sadalayıb: artan büdcə kəsiri, 1000 Kuba pesosundan (təxminən üç dollar) çox nominalda əsginasların olmaması, yüksək inflyasiya və banklara pulun geri qaytarılmaması.
Mütəxəssislərin fikrincə, nağd pul kütləsi əməliyyatlar üçün vəsait alan, lakin sonradan çıxarıla biləcəyinə və ya ucuzlaşana kimi mümkün qədər tez dollara çevrilə biləcəyinə inanmadığı üçün banka verməməyə qərar verən özəl sektorun əlindədir.
Sahibkarlar satdıqları demək olar ki, hər şeyi, məsələn, istehsal üçün materialları idxal etməlidirlər və bunun üçün bunu xarici valyutada, əsasən dollarla həyata keçirməlidirlər. Onları almaq üçün rəsmi yerlər olmadığından, bir çoxları əvvəlcə Kuba pesosunu nağd şəkildə yığırlar və sonra qeyri-rəsmi bazarda xarici valyutaya dəyişdirirlər.
İqtisadçı O.E.Peresin sözlərinə görə, 2018-ci ildə dövriyyədə olan pulun 50 faizi əhalinin, qalan hissəsi isə maliyyə təşkilatlarının əlində olub. 2022-ci ilə qədər son məlumatlara görə, vəsaitin 70 faizi fiziki şəxslərin əlində cəmləşib.
Rəsmi arqument ondan ibarətdir ki, ölkəyə lazımi miqdarda xarici valyuta gəlmir, pul köçürmələri paralel bazara daxil olur, üstəlik, ixracat və ya turizm kimi əsas sahələr ləng işləyir. Daxil olan vəsait isə qida və yanacaq almaq üçün istifadə olunur.
İnflyasiya və məhsul qıtlığı 2021-ci ildən – hakimiyyət o dövrdə mövcud olan ikili valyutanı ləğv etmək üçün islahat apardıqdan sonra müşahidə olunmağa başladı. Bu, iqtisadiyyatın COVID-19 pandemiyası ilə iflic vəziyyətinə düşdüyü dövrdə, xüsusən turizm kimi əsas sektorlarda baş verib.
Yerli hakimiyyət orqanları, Kubanın maliyyə sistemi üçün çox əhəmiyyətli olan Şimali Amerika embarqosu səbəbindən 2022-ci ilin martından 2023-cü ilin fevralına qədər ölkəyə 4,8 milyard dollar zərər dəydiyini açıqlayıblar.
