Son zamanlarda internetin “ölümü” haqqında çox danışılır. Bəziləri bunun səbəbini sosial şəbəkələrin yüksəlişində görür, digərləri isə ümumiyyətlə internetin populyarlığını itirməsindən narahatdır. Lakin internetin gələcəyi üçün ən böyük təhlükə süni intellekt (Sİ) ola bilər.
Süni intellektin zərərləri
Sİ-nin internetə vurduğu zərərin əsas səbəbi kontentin keyfiyyətinin aşağı düşməsidir.
- Sİ tərəfindən yaradılan kontentin bolluğu: Generativ Sİ-nin inkişafı ilə maşınlar inanılmaz sürətlə mətn, şəkil və video yarada bilir. Məsələn, ChatGPT kimi dil modelləri saniyələr ərzində məqalələr, xəbərlər və hətta kitablar yaza bilir. Bu, insan tərəfindən yazılmış kontentin dəyərini azaldır. İnternetdə artıq o qədər çox Sİ məzmunu var ki, keyfiyyətli məlumat tapmaq çətinləşir.
- Axtarış sistemlərinin keyfiyyətinin pisləşməsi: Sİ tərəfindən yaradılan kontent axtarış motorlarının alqoritmlərini dəyişdirir. Axtarış sistemləri keyfiyyətsiz, lakin optimallaşdırılmış Sİ məzmununu yuxarı sıralara çıxara bilər ki, bu da istifadəçilərin etibarlı mənbələrə çatmasını çətinləşdirir.
- Feyk xəbərlər və dezinformasiya: Sİ saxta xəbərlərin və dezinformasiyanın yayılmasını asanlaşdırır. Maşınlar real görünən, lakin tamamilə uydurma məlumatlar yarada bilir. Bu, cəmiyyətdə etimadı sarsıdır və həqiqəti yalandan ayırmağı çətinləşdirir.
- İnternetin “şəxsi” xarakterinin itməsi: Əvvəllər internet müxtəlif, bənzərsiz kontentlə dolu idi. İndi isə hər şey daha ümumi və avtomatlaşdırılmış hala gəlir. Sİ tərəfindən yaradılan məzmun, eyni tipli şablonlar əsasında qurulduğu üçün orijinal və fərdi toxunuşdan məhrum olur.
İnterneti necə xilas etmək olar?
Bəs interneti süni intellektin təsirindən necə qoruya bilərik?
- İnsan yaradıcılığının qorunması: İnsanlar tərəfindən yaradılan məzmunun dəyərini artırmaq vacibdir. Bu, müəllif hüquqlarının gücləndirilməsi və orijinal kontent yaradıcılarının dəstəklənməsi ilə edilə bilər.
- Axtarış sistemlərinin təkmilləşdirilməsi: Axtarış motorları Sİ tərəfindən yaradılan kontenti daha yaxşı aşkarlamalı və keyfiyyətli, etibarlı mənbələrə üstünlük verməlidir.
- İstifadəçilərin maarifləndirilməsi: İstifadəçilər Sİ tərəfindən yaradılan məzmunu tanımaq və tənqidi düşünmə bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün maarifləndirilməlidir.
- Məsuliyyətli Sİ inkişafı: Süni intellektin inkişafında etik prinsiplərə riayət etmək vacibdir. Sİ sistemləri şəffaflıq, ədalət və məsuliyyət prinsipləri əsasında hazırlanmalıdır.
Bu tədbirlər internetin keyfiyyətini qorumağa və onun gələcəkdə də dəyərli bir resurs olaraq qalmasını təmin etməyə kömək edə bilər. Əks halda, internet keyfiyyətsiz məzmunla dolaraq dəyərini itirə bilər.
