Rusiya və Ukrayna arasındakı münaqişə nəticəsində yaranmış qlobal təklif desfisiti ərzaq və yem qiymətlərinin artıq yüksəlmiş baza səviyyələrindən də 8-22 % yuxarı qalxmasına səbəb ola bilər.
Bu barədə BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatında deyilir.
FAO kənd təsərrüfatı xammalı və ərzaq məhsullarının iri istehsalçıları və ixracatçıları olan Rusiya ilə Ukrayna arasındakı müharibənin qlobal ərzaq bazarına mənfi təsir edəcəyini proqnozlaşdırır.
“FAO-nun iki ölkə tərəfindən taxıl və günəbaxan toxumlarının ixracının ani və kəskin azalmasının potensial təsirini qiymətləndirən hesablamaları göstərir ki, bu çatışmazlıqlar 2022/2023 kənd təsərrüfatı mövsümündə alternativ mənbələr hesabına qismən kompensasiya edilə bilər. Bir çox ixracatçı ölkələrin istehsalı və tədarükü artırmaq imkanı yüksək istehsal və giriş xərcləri ilə məhdudlaşdırıla bilər”, – təşkilatın bəyanatında deyilir.
FAO analitikləri hesab edirlər ki, münaqişə xam neftin qiymətini yüksək saxlasa və iki ölkənin dünya ixracatındakı payının azalması müddətini uzatsa, qlobal taxıl və günəbaxan bazarında əhəmiyyətli tədarük çatışmazlığı 2022/2023 kənd təsərrüfatı mövsümündən sonra da davam edə bilər və bu, hətta alternativ istehsalçı ölkələr yüksək məhsul qiymətlərinə cavab olaraq istehsallarını genişləndirsələr belə, baş verəcək.
Logistik riskləri şərh edən FAO qeyd edir ki, Ukraynada daxili nəqliyyat və dəniz limanları infrastrukturuna, eləcə də saxlama və emal infrastrukturuna ziyan vurulması qorxusu var.
“Ümumilikdə, Qara dəniz regionunda yanalma üçün nəzərdə tutulan gəmilər üçün sığorta haqlarının artırılması ilə bağlı narahatlıqlar var, çünki bu, yükdaşıma xərclərinin yüksək olmasına və nəticədə idxalçıların xaricdən tədarük edilən qidaya görə xərclərinin artmasına səbəb olacaq”, – deyə məlumatda bildirilir.
Mütəxəssislərin proqnozlaşdırdığına görə, münaqişə səbəbindən Ukraynada qış məhsullarının 20 %-dən 30 %-ə qədəri biçilməmiş qala bilər. Yazlıq əkin kampaniyasının keçirilməsi ehtimalı ilə bağlı da ciddi qeyri-müəyyənlik var. Rusiyada qış bitkilərinə ciddi ziyan dəyməyəcək, lakin tətbiq edilən sanksiyalara görə ixrac perspektivlərində qeyri-müəyyənlik var. “İxrac bazarlarının istənilən itkisi fermerlərin gəlirlərinin azalmasına səbəb ola bilər ki, bu da gələcək əkin qərarlarına mənfi təsir göstərəcək”, – məlumatda deyilir.
“Sanksiyalar həmçinin Rusiyanın kənd təsərrüfatı məhsullarının, xüsusən də ölkənin çox asılı olduğu pestisidlər və toxumların idxalını poza bilər. Bu, əkin sahələrinin, məhsuldarlığın və keyfiyyətin azalmasına səbəb ola bilər. Bu, həmçinin Rusiyanın kənd təsərrüfatı sektorunu və qlobal ərzaq təchizatını ciddi risklərlə üz-üzə qoyur”, – FAO-dan bildiriblər.
FAO-nun məlumatına görə, 2016/2017-dən 2020/2021 kənd təsərrüfatı mövsümünə qədər olan dövrdə arpa istehsalının 19 %-i, buğdanın 14 %-i, qarğıdalının isə 4 %-i Rusiya və Ukraynanın payına düşüb. Yağlı bitkilər kompleksində günəbaxan yağı istehsalının yarıdan çoxu onların payına düşür. FAO-nun məlumatına görə, bu yağın qlobal ixrac bazarında hər iki ölkənin payı 63 %-ə yaxındır.
