Dünən, noyabrın 29-da 100 yaşında ABŞ-ın keçmiş dövlət katibi Henri Kissincer vəfat edib. Onun bioqrafiyasının ən maraqlı məqamlarını sizə təqdim edirik.
- Gələcək dövlət katibinin adı əslində Hans Alfred Kissincerdir. O, 27 may 1923-cü ildə Almaniyanın Bavariya bölgəsindəki Fürt şəhərində anadan olub. Uşaq ortodoksal yəhudi olduğu üçün tez-tez antisemitlər tərəfindən sıxışdırılır və 1938-ci ildə Kissincerin ailəsi nasist Almaniyasından qaçaraq Nyu-Yorka köçür.
- Kissincer İkinci Dünya müharibəsi zamanı ABŞ ordusunun 84-cü piyada diviziyası ilə birlikdə vətənə qayıdır. O, kəşfiyyat əməliyyatlarında tərcüməçi kimi çalışıb və Gestapo zabitlərinin tutulmasına köməklik edib. Buna görə o, Bürünc ulduzla mükafatlandırılıb.
- Harvard fakültəsində uğurlu karyerasından sonra Kissincer 1969-cu ildə Riçard Niksonun administrasiyasına milli təhlükəsizlik müşaviri kimi qatılıb, Niksonun istefasından sonra da vəzifəsini saxlayıb.
- Kissincerin məşhur sitatlarından biri “Foreign Affairs” jurnalındakı məqalədəndir: “Adi ordu qalib gəlməsə uduzur. Partizanlar uduzmasalar, qalib gəlir”.
- Dövlət katibi həmçinin deyib: “1970-ci illərdə Sovet İttifaqını idarə edən nəsil hərbi və geosiyasi gücü uzunmüddətli geosiyasi məqsədlərin ifadəsi kimi deyil, onların əvəzedicisi kimi toplayıb. Onun öz naminə gücə can atması qeyri-kommunist dünyanın çox hissəsini qorxutdu və bütün sənayeləşmiş ölkələrin və Çinin Sovet İttifaqına qarşı birləşməsinə gətirib çıxardı, nəticədə ittifaqın dağılmasını qaçılmaz etdi.
- Kissincerin 1970-ci illərin bir çox qlobal hadisələrində, o cümlədən Vyetnam müharibəsində, ABŞ-Sovet silahlarına nəzarət üzrə mühüm danışıqlarda və İsraillə ərəb qonşuları arasında əlaqələrin genişləndirilməsində əli olub.
- Kissincer və Şimali Vyetnam lideri Le Duk Thoya verilən 1973-cü il Nobel Sülh Mükafatı tarixin ən mübahisəli mükafatlarından biridir. Onlar Amerika qoşunlarının çıxarılması, atəşkəs və Cənubi Vyetnam hökumətinin qorunub saxlanmasını təmin edəcək Paris sülh danışıqlarındakı işlərinə görə tanınıblar. Nobel komitəsinin iki üzvü bu seçimə görə istefa verdi, Tho işlərinin hələ sülh gətirmədiyini əsas gətirərək mükafatdan imtina etdi. Musiqiçi Tom Lehrer isə deyirdi: “Henri Kissincerin Nobel Sülh Mükafatına layiq görülməsi ilə siyasi satira köhnəldi”.
- Kissincer həm də qadınlara həddindən artıq diqqət göstərməkdə günahlandırılırdı. 1972-ci ildə “Playboy” jurnalı dövlət katibini “ilin ən arzuolunan adamı” elan etdikdən sonra Mao Zedong dedi: “Ölkəmizin sərvəti o qədər də çox deyil. Bizdə çox olan tək şey qadınlardır. İstəsəniz, sizə on mini hədiyyə edə bilərik”.
- Kissincer sonuncu dəfə 1977-ci ildə prezident administrasiyasında çalışıb, lakin Corc Buşla münasibətlərini qoruyub. Kissincer 2001-ci il sentyabrın 11-də törədilən terror aktlarının araşdırılması üzrə komissiyanın rəhbəri seçilib və konsaltinq biznesinin müştərilərinin adlarını açıqlamaq istəmədiyi üçün istefa verib.
- Sonradan məxfiliyi pozulan sənədlərin göstərdiyi kimi, Argentina hərbçiləri Kissincerə onlara solçu dissidentlərə qarşı “çirkli müharibə” aparmağa icazə verdiyinə inanırdılar. O, 1976-cı il çevrilişi zamanı hərbçilərin həvəsləndirilməli olduğunu deyib və onları “terror qüvvələrini” məhv etdiyinə görə tərifləyib.
