“Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) tərəfindən ödəniş kartları ilə aparılan əməliyyatlar üzrə banklar arasında son hesablaşmaların daha təhlükəsiz və effektiv formada təşkili daim diqqət mərkəzində saxlanılır. Bu istiqamətdə görülən tədbirlərdən biri də qabaqcıl ölkə təcrübələrində istifadə olunan Girov fondunun yaradılmasıdır”. Bu barədə APA-nın sorğusuna cavab olaraq AMB-dən bildirilib.
AMB-dən bildirilib ki, Girov fondu ödəniş kartları ilə aparılan əməliyyatlar üzrə son hesablaşmaların başa çatdırılmasında əminliyin artırılması məqsədilə yaradılır: “Hal-hazırda istifadə olunan mexanizm banklardan daha çox likvidlik tələb etməklə yanaşı likvidlik riskini tam aradan qaldırmır. Belə ki, bankların ödəniş kartları ilə aparılan əməliyyatlar üzrə son hesablaşmalarının başa çatdırılmaması riskini azaltmaq üçün Mərkəzi Bank bankın müxbir hesabında müvafiq məbləğdə vəsait bronlaşdırsa da, bankda qısamüddətli likvidlik problemi yaranarsa kart ödənişlərinin başa çatdırılmaması riski yaranır. Təqdim edilən yeni mexanizm ilə bankın hesabında vəsait olmadıqda (və ya kifayət etmədikdə) belə Girov fondu hesabından istifadə edilməklə hesablaşmalar başa çatdırılır. Hər hansı bir bankın xeyrinə Girov fondundan istifadə edilmiş məbləğin geri ödənilməsi üçün həmin bank tərəfindən günün sonunadək müxbir hesabında vəsait təmin edilməlidir. Əks halda növbəti gün Mərkəzi Bank tərəfindən həmin vəsait bankın müxbir hesabından mübahisəsiz qaydada silinir. Bu modelin daha bir üstün cəhəti isə banklardan əvvəlki modelə nisbətən son hesablaşmaların davamlılığının təmin edilməsi üçün iki dəfə az vəsaitin tələb olunmasıdır”.
Məlumata əsasən hal-hazırda Girov fondunun yaradılması zamanı istifadə olunacaq mexanizm və hesablaşma qaydası barədə banklarla müzakirələr aparılır: “Bankların ümumi razılığından sonra kollektiv saziş bağlanılaraq tətbiqinə başlanılacaq”.
O da qeyd edilib ki, hər bir bankın ödəniş kart istifadəçilərinin digər bankların bankomat, POS-terminal və elektron ticarət şəbəkəsində apardıqları əməliyyatların həcmindən və həmin bankın müxbir hesabındakı pul vəsaitindən asılı olaraq müvafiq formulaya uyğun olaraq aylıq əsasda Mərkəzi Bank tərəfindən hesablanaraq banklara bildiriləcək. Banklar tərəfindən hər ayın ilk iş günü ərzində həmin vəsait Girov fondu hesabına köçürüləcək.
“Ödəniş kartları ilə aparılan əməliyyatlar üzrə son hesablaşmaların başa çatdırılması üçün bankın müxbir hesabında kifayət qədər vəsait olmadığı halda çatışmayan məbləğ Mərkəzi Bank tərəfindən Girov fondu hesabından silinir və bu haqda iştirakçıya məlumat verilir. Girov fondundakı pul vəsaitindən istifadə etmiş bank gün ərzində həmin vəsaiti qaytardıqda Girov fondundan götürülmüş məbləğə faiz hesablanmır. Bank istifadə edilmiş vəsaiti həmin gün qaytarmadıqda növbəti gün Mərkəzi Bank tərəfindən həmin vəsait hesablanmış faiz məbləği (Mərkəzi Bankın uçot dərəcəsi ilə) də daxil olmaqla bankın müxbir hesabından akseptsiz qaydada silinir. Girov fondunun vəsaitindən istifadəyə görə bankdan tutulmuş haqq Mərkəzi Bank tərəfindən iştirakçıların fonda ödədiyi məbləğə proporsional olaraq onlar arasında bölüşdürülərək bankların müxbir hesablarına daxil edilir. Fondun hesabından istifadə edən iştirakçı müflis elan olunduğu halda Mərkəzi Bank həmin vəsaiti və ona hesablanmış faiz məbləğini “Banklar haqqında Qanun”un 73-cü maddəsinə uyğun olaraq, onun müxbir hesabından akseptsiz qaydada tutur və Girov fonduna yönəldir”, – deyə məlumatda vurğulanıb.
