Overdraft borc alana verilən qısa müddətli kreditdir. Adətən belə maliyyə xidməti hüquqi şəxslərə və fərdi sahibkarlara bank hesabının açılması müqaviləsi çərçivəsində göstərilir.
Ancaq son vaxtlrda qısamüddətli kredit verilməsi fiziki şəxslər – plastik kart istifadəçiləri üçün də tələb olunur.
Overdraftın tanınması bu kimi səbəblərdən asılıdır. İlk növbədə, əlbəttə ki, pul vəsaitinin operativ əldə olunmasıdır. Borc götürənə kreditin verilməsi məsələsinin həlli üçün bir dəfə sənədləri təqdim etmək kifayət edir. Müsbət nəticədə o avtomatik olaraq kredit müqaviləsi müddətində heç bir sənəd təqdim etmədən qeyri-məhdud sayda kredit almaq imkanını qazanır.
İkinci vacib məsələ, kreditin məqsədsiz istifadəsidir. Overdraftın sayəsində borc götürənə bank və müştərinin bağladığı kredit müqaviləsi əsasında borcların ödənişindən savayı müxtəlif ödəmələr aparıla bilər.
Nöqsan kimi qısamüddətli kreditlər verən bankların, eləcə də bank komissiyalarının qoyduğu faiz dərəcəsinin yüksəkliyini göstərmək olar. Bu onunla əlaqədardır ki, banklar vasitələrin ehtiyatda saxlaması ilə itkiləri kompensasiya etmək istəyir.
Hər bir bankın özünün overdraft kimi kredit verilməsi proseduru var. Ancaq ümumiləşdirəndə belə kreditin götürülməsinin bir neçə əsas mərhələsini qeyd etmək olar.
İlk növbədə, sənədlərin təqdim olunması. Nəzərə alsaq ki, qısamüddətli kredit verilmə yalnız bankın müştərilərinə əlverişlidir, deməli lazım olan bütün sənədlər artıq bankın özündə var. Borc alan təşkilatdan şirkətin son dövr ərzində balansını, digər banklarda olan hesabların çıxarışını, vergi bəyannamələrinin təqdim olunmasını tələb edə bilərlər. Adətən fiziki şəxslərə kredit verilməsi zamanı anket doldurulmasını, eləcə də iş yerindən arayış, pasport və seçimə görə ya sürücülük və ya pensiya vəsiqəsini ondan tələb edirlər.
Lazım olan bütün sənədləri təqdim edəndən və kredit verilmə haqda qərar qəbul olunandan sonra bank overdraftın limitini təyin edir. Borc alan gərəkli olduğu təqdirdə istiqraz vasitələrinin limitlərindən istifadə edə bilər. Müştərinin hesabına pul köçürüldükdən sonra bank onları borcun ödəməsi üçün tamamilə silir. Kreditdən istifadə müddətində bank borcun miqdarına faiz əlavə edir, bu da həmçinin müştərinin hesabının artması ilə silinir.
İcazəlidən (yuxarıda təsvir olunmuş) savayı qeyri-icazəli overdraft mövcuddur. Qeyri-mümkün overdraft o vaxt yaranır ki, bankla əvvəlcədən razılaşdırılmadan müştərinin hesaba görə artıq qalığın ödəməsi sənədini təqdim edir. Belə məcburi kredit verilməsini xidmət adlandırmaq çətindir, bu əsasən müqavilə öhdəliklərinin müştəri tərəfindən pozulmasıdır, ona görə də hal-hazırki məqalə çərçivəsində biz bu məsələyə toxunmuruq.
