BANKER.AZ/ Yeninin kəskin düşməsi investorları Yaponiyanın valyutanı dəstəkləmək üçün açıq bazara intervensiyaetməsindən ehtiyat edir. Ölkə iqtisadi vəziyyətini gücləndirmək üçün bahalı yenanı özü də istəməyib.
Yaponiyanın valyuta bazarına birbaşa müdaxilə (intervensiya) etməsindən 10 il və öz valyutasını dəstəkləmək üçün intervensiya etdiyi vaxtdan isə iyirmi ildən ötür.
İnkişaf etmiş ölkə sayılan və dünyanın üçüncü ən böyük iqtisadiyyatı – 4.97 trilyon ÜDM-si olan Yaponiya valyutası son ayda dünyada baş verən böhrana rəğmən Mərkəzi Bankının ultra-yumşaq pul siyasəti nəticəsində ucuzlaşır. Hazırda dollar/yen cütlüyünün məzənnəsi 127-129 səviyyəsində dəyişir. Yaponiya yenin tarixində belə minimumlar dəfələrlə olub. Digər inkişaf etməkdə olan ölkələri kimi donominasiyaya getmək dərəvəsinə kəskin ucuzlaşmayıb. Bu ilk deyil.
1973 – Yapon pul orqanları yen dolların dollar qarşısında sərbəst hərəkət etməsinə icazə verməyə qərar verir.
1985 – G7-nin sələfi olan beş sənaye ölkəsi qrupu, dolların həddindən artıq qiymətləndirildiyi və onu zəiflətmək üçün hərəkətə keçəcəkləri ilə razılaşdıqları Plaza Sazişini imzaladı.
1985-ci ilin Plaza sazişi ABŞ dollarının 50%-dən çox devalvasiya ilə üzləşməsinə səbəb olmuşdu.
1987 – Fevral ayında G7 ölkələrindən altısı valyutaları sabitləşdirmək və dolların geniş enişini dayandırmaq məqsədi daşıyan Luvr razılaşmasını (The Louvre Accord ) imzaladı.
1988 – Yanvarın 4-də Tokio ticarətində dollar II Dünya Müharibəsindən sonrakı minimum səviyyəyə – USD/JPY məzənnəsi120.45 səviyyəsinə düşdü. Yaponiya Mərkəzi Bankı dollar almaq və yen satmaq üçün intervensiya edir.
1991 – 1992 – Yaponiya Mərkəzi Bankı (Yaponiya Bankı, yaxud qısa adı BOJ) ABŞ dolları sataraq yenini dəstəkləmək üçün valyuta bazarına intervensiya etdi.
1993 – Yaponiya Bankı gücünü cilovlamaq üçün ilin çox hissəsində yen satır.
Aprel 1994 – Avqust 1995 – Dollar Alman markası qarşısında rekord minimuma və yen qarşısında müharibədən sonrakı minimuma endi. ABŞ dolları dəstəkləmək üçün dəfələrlə Yaponiya və Avropadan olan mərkəzi banklarla intervensiya edir.
1997 – 1998 – Asiya maliyyə böhranı, ABŞ səlahiyyətliləri yen almaq üçün Yaponiya Bankına qoşulduqdan sonra belə avqust ayında USD/JPY cütlüyünün məzənnəsi təxminən 148-ə (və ya 1 dollar 148 yen) qədər artır.
1999-cu ilin yanvarından 2000-ci ilin aprelinə qədər – Yaponiya Bankı güclü yenanın iqtisadi canlanmanı “boğacağına” dair narahatlıqlar səbəbi ilə ən azı 18 dəfə, o cümlədən bir dəfə Federal Ehtiyat Sistemi vasitəsi ilə və bir dəfə də Avropa Mərkəzi Bankı (ECB) vasitəsilə yen satır. Yen möhkəmlənməyə davam edir.
Sentyabr 2001 – Yaponiya Bankı ABŞ-da 11 sentyabr hücumlarından sonra yen satmaq üçün müdaxilə etdi. ECB və Nyu York Federal Ehtiyat Sistemi Yaponiya Bankı adından fəaliyyət göstərir.
May-iyun, 2002 – Yaponiya Bankı yen satmaq üçün müdaxilə edir, tez-tez Federal Ehtiyat və ECB tərəfindən dəstəklənir. Yen qazanmağa davam edir.
Mart 2004 – Yaponiyanın intervensiya üçün cəmi 35 trilyon yen və ya 300 milyard dollardan çox xərclədiyi yenanın yüksəlişini cilovlamaq üçün 15 aylıq kampaniyanın sonu.
15 sentyabr 2010-cu il – Yaponiya son 6 ildə ilk dəfə valyuta bazarına müdaxilə edərək, dolların 15 illik minimum 82.87 yen səviyyəsinə çatmasından sonra valyutanın bahalaşmasının qarşısını almaq üçün yen satdı.
18 Mart 2011-ci il – Yapon firmalarının yenidənqurma xərclərini ödəmək üçün xarici aktivləri repatriasiya edəcəyi ilə bağlı fərziyyələr əsasında, güclü zəlzələdən sonra valyuta rekord həddə çatdıqda, G7 ölkələri yen gücünü dayandırmaq üçün birgə müdaxilə etdilər.
Avqust və Oktyabr – 2011 – Yaponiya rəsmilərin mart ayında baş verən zəlzələ və sunami nəticəsində yaranan iqtisadi tənəzzüldən sonra bərpa olunmaq təhlükəsindən qorxduğu qazancları cilovlamaq üçün müdaxilə edir.
