Dünyada güclənən dollara bir güclü müqavimət göstərən valyuta qalmışdı – frank, o da artıq dəyər itirməyə başlayıb və bununla bağlı artıq narahatlıqlar var.
Banker.az xəbər verir ki, isveçrə frankı artıq son həftədə ABŞ dolları qarşısında 1%-ə yaxın dəyər itirib. İlin əvvəlindən isə cəmi 10%.
Adətən İlin sonu maliyyə bazarlarında stress nöqtəsi sayılır. Çünki investorlar qeyri-likvid tətil dövründə riski və riski minimuma endirmək üçün dollar pul buferləri və girovlar yaratmağa çalışırlar.
Heç bir yerdə bu, dolların maliyyələşdirilməsinə tələbin ölçüsü olan “krossvalyuta əsaslı svoplardan” daha aydın görünmür. Bu il əlavə bir bükülmə var: İsveçrə frankı bazası illərdir görünməmiş səviyyələrə çatdı.
İndi trend frankın (CHF) əksindədir və ucuzlaşmaqdadır. USD/CHF cütlüyü 1.0120 səviyyəsini ötüb.
Bu qeyri-adi görünür. Ona örə ki, İsveçrə frankı ən təhlükəsiz, ən güclü və ən sabit aktivlərdən biri hesab olunur. İsveçrə frankı kross-valyuta bazası bazar gərginliyi dövründə hərəkət etsə də, adətən öz həmkərlarından daha az volitil olur.
Amma bu da bir qaçılmaz faktdır ki, ölkələrdə (əsasən də böyük iqtisadiyyatlarda) inflyasiya 40 ilin ən yuxarı həddinə baş vurur, investorların bazar fərziyələri artıq alt-üst olub.
Mərkəzi bank funksiyasında olan İsveçrə Milli Bankı (SNB) hətta valyuta bazarına frank almaq üçün illərlə davam edən kütləvi frank satışına intervensiyanı ləğv edib.
Üç aylıq avro, yen, sterlinq və frank sentyabrın sonunda əməlli mənfi dinamika göstərib. Müqavilələrin vaxt üfüqünün ilin sonunu əhatə etdiyini nəzərə alsaq, hazırkı durum gözlənilən kimi dollara güclü tələbi əks etdirir. Sterlinq istisna olmaqla, onlar dərin mənfi olaraq qalırlar.
Frank təməli baza göstəriciləri ilə digərlərindən nəzərəçarpacaq dərəcədə seçilir. Ənənəvi olaraq frankın rəqibi olan valyutası olan Yapon yeni hazırda inkişaf etmiş iqtisadiyyatların valyutasından daha çox mənfi zonaya düşüb.
Londondakı “Quant Insight” analitika şöbəsinin rəhbəri Hyu Roberts Reutersə açıqlamasında hesab edib ki, İsveçrənin dollara olan tələbatının artmasının arxasında “Credit Suisse” bankındakı problemlər dayanır.
O qeyd edir ki, SNB keçən həftə ABŞ FED-in valyuta mübadiləsi xətti vasitəsindən 6.3 milyard dollar çəkib ki, bu da bir həftə əvvəl çəkilmiş məbləğdən təxminən iki dəfə yuxarıdır.
Avropanın ən böyük banklarından birində baş verən güclü stress, məsələn, qarşı tərəf riski ilə bağlı narahatlıqları artırarır, ölkə daxilində və onun hüdudlarından kənarda dalğalanma effektlərinə malik ola bilir.
Qlobal maliyyə şərtləri sürətlə və geniş şəkildə sərtləşib və bir sıra bazarlarda likvidlik quruyur. Bu “təhlükəli kokteyldir”. Beynəlxalq Valyuta Fondu ötən həftə xəbərdarlıq edib ki, qlobal maliyyə sabitliyi riskləri artmaqdadır və bunlar arasında kross-valyuta bazası da var.
“Adətən ilin sonuna yaxın bəzi ticarətlər dayandırıldığı və ya dəyişdirildiyi üçün bir qədər balans stressi olur, lakin hərəkətlərin böyüklüyü olduqca qeyri-adidir”- deyə, BVF-nin Valyuta və Kapital Bazarları Departamentinin direktoru Tobias Adrian deyib.
O, deyir ki, dollar “çatışmamazlığı var”.
Kross-valyuta əsaslı svop (cross-currency basis swaps) iki müxtəlif valyutada faiz dərəcəsi ödənişlərinin üzən məzənnə ilə dəyişməsidir. Mənfi əraziyə dərinləşən bazanın genişlənməsi dollar maliyyələşdirməsinə artan tələbi əks etdirir.
Ölkə “Credit Suisse”də dərinləşən böhranla sarsıldı. Bank itkilər və qalmaqallarla üzləşdikdən sonra Yaxın Şərqdən kapital yeritmək istəyir və investorlar onun səhmlərini və istiqrazlarınından yan keçir.
“Goldman Sachs”ın İsveçrə üzrə maliyyə vəziyyətini indeksini 11 ilin maksimumuna yüksəldib. İndesk 300 baza bəndindən 107 baza bəndinə yüksəlib. Bu da ABŞ xaric inkişaf etmiş ölkələr üzrə ən yaxşı göstəricidir.
