Həmkarlar İttifaqı nədir?
Həmkarlar İttifaqı – vətəndaşların əmək və sosial hüquqlarını qorumaq üçün könüllü ictimai birliyidir.
Həmkarlar İttifaqı üzvlərinin bəzi əlavə hüquq və imkanları var (adi işçilərlə müqayisədə):
– Həmkarlar İttifaqı sosial və əmək münasibətlərinə aid qanunvericilik və hüquqi aktların müzakirəsində iştirak etmək hüququna, habelə dövlət orqanlarına öz təklifləri ilə çıxış etmək imkanına malikdir;
– cədvəllərin, məzuniyyətin, əməkhaqqının və s. əlaqələndirilməsində iştirak edir;
– nə dövlətdən, nə də işəgötürəndən asılı olur;
– işəgötürən onu ofis və nəqliyyatla təmin edir;
– Həmkarlar İttifaqının üzvünü, xüsusən də sədrini işdən azad etmək olmaz. Bu halda mütləq təşkilatın digər üzvlərinin razılığı tələb olunur.
14 yaşına çatmış istənilən işləyən vətəndaş Həmkarlar İttifaqı yarada bilər. Bunun üçün iki həmfikir tapmaq və toplantı keçirmək, nizamnamə qəbul etmək, sədr seçmək lazımdır. Həmkarlar İttifaqının dövlət qeydiyyatı məcburi deyil.
Həmkarlar İttifaqına üzv olmaq da sadədir: istəyiniz barədə bəyanat yazmaq və üzvlük haqqını (adətən əməkhaqqının ən az 1% və ya təqaüdün 0.5%-i təşkil edir) ödəmək kifayətdir.
Nüanslar
Həmkarlar İttifaqının bir neçə növü var:
– ilkin Həmkarlar İttifaqı – konkret müəssisədə yaradılan ən sadə forma;
– regionlararası – ölkənin təsis qurumlarının yarısından azının ərazisində fəaliyyət göstərir;
– ümumilli – ölkənin təsis qurumlarının yarısından çoxunun ərazisində fəaliyyət göstərir.
Fikir
Bəzi ekspertlərə görə, Həmkarlar İttifaqlarının işəgötürənə real təsir gücü yoxdur. Onlar bunu əmək bazarının dəyişməsi ilə əlaqələndirirlər. Belə ki, ənənəvi həmkarlar ittifaqı iş forması, o cümlədən əmək bazarının deqradasiyası səbəbindən, mütəşəkkil işçilərin sayı azalmağa davam etdikdə və əmək ehtiyatları kiçik biznesə və özünüməşğulluğa yuyulduqda qeyri-mümkün olur.
Tarix
Həmkarlar İttifaqları 18-ci əsrdə sənaye inqilabı nəticəsində, sahibkarlarla işçilər arasında münasibətlərin kəskinləşməsi fonunda yaranmağa başladı. Özlərini aşağı maaşlardan və pisləşən iş şəraitindən qorumaq üçün işçilər Həmkarlar İttifaqlarında birləşməyə qərar verdilər. Əvvəlcə belə birliklərlə mübarizə aparılırdı, lakin 19-cu əsrdə onlar tanındı və daha geniş vüsət aldı.
