Vergi optimallaşdırması – şirkət üçün vergi yükünü minimuma endirməyə yönəlmiş tədbirlər toplusudur.

Vergi optimallaşdırmanın əsas vəzifəsi – bütün vergi ödənişlərini minimuma endirmək və mümkünsə təxirə salmaqdır. Bununla yanaşı, qanunu pozmamaq və cərimə almamaq vacibdir. Qeyd edək ki, bu çox vaxt asan olmur: vergi optimallaşdırması ilə biznesin bölünməsi arasındakı sərhəd nəzərəçarpan olmadığı halda vergi orqanları şirkətə təzyiq etməyə başlayırlar.

Nüanslar

Vergi optimallaşdırması fiskal ödənişləri orta hesabla 10-35% azaltmağa kömək edir. Bunun bir neçə populyar və qanuni vasitəsi var:

1. Biznesin bölünməsi

Müəssisələr bir neçə hüquqi şəxs arasında bölünür. Bu halda bölünmənin əsas məqsədi mütləq müəssisənin vergi yükünü azaltmaq deyil, iqtisadi səmərəliliyini artırmaq (məsələn, xərcləri azaltmaq və ya müəyyən sahələri gücləndirmək) olmalıdır. Eyni zamanda mühüm şərtə əməl edilməlidir: istehsalın müxtəlif mərhələlərindən ibarət texnoloji zəncir deyil, bir-birindən asılı olmayaraq mövcud ola bilən paralel biznes xətləri bölünməlidir.

2. “Cash pooling”

Adətən holdinq şirkətlərdə istifadə olunur. Əgər bütün şirkətlərin eyni bankda hesabı varsa və onlar bir-biri ilə hesablaşmalar aparmırsa, “cash pooling” tətbiq olunur. Bu halda bank qrupun bütün müəssisələrinin pulları vahid hesab altında birləşir. “Cash pooling” şirkətə əlavə gəlir gətirir. Əgər şirkətlərdən biri bank tərəfindən əvvəllər verilən kreditdən istifadə edirsə, onun üzrə ödənişlər bazar ortalamasından xeyli aşağı olur. Yəni adi (bazar qiymətindən aşağı) faiz tutulur. Bu, kredit ödənişlərini azaldır və vergiləri optimallaşdırır.

3. Gündəlik ödəniş

Bir çox sahibkar işçilərinə işgüzar səfərlərdə vergi ödəmədən gündəlik xərcləri ödəyə biləcəklərindən xəbərsizdir. Bu, gəlir vergisi və sığorta haqlarına da aiddir.

4. ƏDV-dən azad olunma

Bəzən elə olur ki, əsas vergi sistemindən istifadə edən təşkilatın və ya fərdi sahibkarın gəliri azdır, eyni zamanda potensial müştəri ilə biznesin genişləndirilməsi barədə danışıqlar aparılır. Bu halda ƏDV-dən azad olunma mümkündür.

Bunun üçün aşağıdakı şərt yerinə yetirilməlidir: ardıcıl üç təqvim ayı ərzində şirkətin və ya fərdi sahibkarın ƏDV xaric malların (xidmətlərin) satışından əldə etdiyi gəlir maksimum məbləği keçməməlidir. Bu halda vergi ödəyicisi vergi orqanına balans hesabatından (təşkilatlar) və ya gəlir və xərclər kitabından (fərdi sahibkarlar) çıxarışla birlikdə təqdim etmək hüququna malikdir.