Aksiom 1. Təşkilat – təkcə pul qazanmaq deyil, məqsədlərin gerçəkləşdirilməsi alətidir
Şirkət – bütün səviyyələrdə onun saghiblərinin, idarəetmə komandasının və əməkdaşlarının məqsədlərinin reallaşdırılması alətidir.Deməli, məqsədlər ayrılır, lakin təşkilat o zaman uğurla inkişaf edə və fəaliyyət göstərə bilər ki, şirkətin bütün iyerarxiyaları səviyyəsində ona daxil olan insanların məqsədləırini ödəmək üçün optimal şərait yaradılmış olsun. Müstəsna olaraq pul qazanmağa ümumi məqsəd kimi çox nadir hallarda rast gəlinir və yalnız şirkətin fəaliyyətinin ilkin mərhələlərində bu hal ola bilir. Təşkilat pulla yanaşı, hakimiyyət, nüfuz, peşəkar inkişaf tələblərinin reallaşdırılması, ideyaların aprobasiyası, özünü ifadəetmə meydanı alətinə çevrilir.
Aksiom 2. Təşkilatın yeganə düzgün struktur modeli yoxdur. Təşkilat – onu təşkil edən insanlardır.
Eyni bazarda işləyən və bir-biri ilə rəqabətdə olan şirkətlərin təşkilati modellərini təhlil edərkən həmişə tamamilə müxtəlif cür təşkil edilmiş, idarə və inkişaf edən uğurlu şirkətlər tapmaq olur. Bu zaman təşkilatın uğur meyarı onun bazarda inkişafı olacaq. Bu irəliləyışı kənardan seyr edərkən demək olmur ki, şirkət öz sahiblərinin və əməkdaşlarının öz məqsədlərinə çatmasına nə dərəcədə kömək edir və deməli, o, gələcəkdə nə dərəcədə həyat qabiliyyətlidir. Analoji olaraq, onun sahibindən başqa heç kim deyə bilməz ki, ayaqqabıları onu nə dərəcədə sıxır, halbuki xarici görünüşü çox yaxşıdır.
Təşkilat – süni və qeyri-maddi sistemdir, ona görə də, onu təşkil edən insanlarsız onu təsəvvür etmək olmaz. Təşkilat üçün onun tərkibindəki hər bir insanın önəmlilik dərəcəsi, onun inkişafı və gələcək həyat qabiliyyəti müxtəlifdir, lakin onlar nə qədər ki, bu təşkilatdadırlar, hər biri təşkilatın hərəkət vektoruna öz payını verir. Şirkətin inkişafının səmərəliliyi çoxlu sayda vektorlardan və onların vektora müsbət payından asılıdır.
Aksiom 3. Şirkət sahiblərinin dəqiq məqsədləri və onların idarəetmə iradələri biznesin inkişafının zəruri elementləridir.
Sahiblərin şirkətin hərəkət istiqamətini təyin etməsi üçün idarəetmə iradəsi nə qədər önəmli olsa da, bu vektorun çəkisi nə qədər ağır olsa da, o, başqa istiqamətə yönəlçişsə, təşkilatın iradəsindən artıq gələ bilməz. Bu iradənin olmaması isə təşkilat üçün daha pisdir, belə ki, onun inkişafı kortəbii olur və təşkilatı “yuxarıdan” görə bilməyən əməkdaşlar tərəfindən formalaşır. Təşkilatın inkişaf istiqamətini sahibkarların, idarəetmə komandasının və əməkdaşların məqsədlərinin nəticə vektoru kimi təsəvvür etmək olar. Sahibkarların dəqiq deklarasiya edilmiş məqsədləri təşkilatda düzgün “oyun qaydaları”ni müəyyən etməyə və təşkilatın məqsədlərinin gerçəkləşdirilməsində hər bir yarımbölmənin və əməkdaşın payını real ölçməyə kömək edir.
Təşkilati inkişafın yeganə düzgün modeli də mövcud deyildir. Hətta hər hansı model təşkilat sahiblərini qane edirsə də, onlar hazır olmalıdırlar ki, təşkilat ya məqsədlərini ödəməyən yarımbölmələrini ayırmalı olacaq, ya da şirkətin inkişafı planlaşdırıldığı kimi sürətlə və ya uğurla getməyəcək.
Aksiom 4. Standart, Azərbaycan və dünya praktikasında yoxlanılmış metodikalardan istifadə edilməsi, təşkilatı idarəetmənin risklərinin minimallaşdırmasına kömək edir.
Velosipedin yenidən ixtira edilməsi hər hansı təşkilatın uğuru deyil. Təşkilat oz məqsədlərini və strategiyasını təyin etdiyi vaxtdan bu strategiyanın reallaşması problemləri, taktiki və metodoloji həlli nəzərdə tutulan, anlaşılan və yoxlanılmış dünya, və Azərbaycan praktikasında istifadə olunan vasitələrdən yararlana bilər.
Alətlər yaxşı və yaxud pis olmur. Çəkici günahlandırmaq olarmı ki, nə üçün onunla şəkil çəkmək rahat deyil? Məhz təyin olunmuş adekvat vasitədən, bütün toplanmış marketinq və sair, şirkətin imkanında olan vasitələrdən istifadə etdikdə, şirkətin inkişafının uğurlu və ya uğursuz olması təyin olunur. Praktiki olaraq bütün təşkilatlar “təşəkkül” fazasında və biznesi yaratdıqda qeyri-mütəşəkkil mövcud idilər, “partizancasına” və təşkilat forması onların işində minimum idi. İnkişaf etdikcə və yeni inkişaf fazalarına keçdikcə, çox müəsissələr həmin formada inkişaf etməyə davam edirlər, bəzən öz “kreativliyi”, inkişaflarında intuitivliyi və rahat manevrləri ilə fəxr edirlər. Sahibkarların məqsədlərini dəqiqliklə şərh etdikdə, belə yanaşma işləməyə qadirdir. Sistemlilik, yoxlanılmış texnologiyaalrdan istifadə, biznes prosesinin yazılması, effektivliyin göstəriciləri və hətta planlaşdırılma, bunlar hamı müvəffəqiyyət qazanmaq üçün mütləq vacib olan proseslər deyillər. Belə fəaliyyətlə təşkilatın idarə olunmasına, konkret personaldan çox proseslərdən asılı olmasına, şəffafliğa, qabaqcadan prosesləri bilməyə, səhvə minimum yol verməyə və sair nail olmaq olur, butun bu mexanizmlər sahibkarlar üçün ancaq risklərin azaldılmasına imkan verir. Ancaq bu növ fəaliyyət, şirkətin avtomatik olaraq müvəffəqiyyət qazanması üçün sehrli çubuq ola bilməz.
Strategiya üzrə suallar ancaq sahibkarların ixtiyarındadır, onlar təşkilatı ozləri yaradıblar və öz məqsədlərini realizasiya edirlər. Əgər müvəffəqiyyətli, inanılmaz dərəcədə uğurlu təşkilat modelləri və inkişaf yolları varsa da, öz şirkətini “ozbaşına” buraxan sahibkar və bununla müvəffəqiyyət qazanan müəssisə nümunəsi yoxdur.
Əsas şirkətə maneə törədən problem, fikrimizcə, strategiyanın və məqsədyönlüyün tam işlənməməsidir. Bu məsələni ancaq sahibkarlar səviyyəsində həll etmək olar. Bu strategiyanın texnologiya və vasitələri ancaq ikinci dərəcəli, servis rolu oynayırlar.
Aksiom 5. Marketinq vakuumda mövcud ola bilməz. O təşkilata, onun məqsədlərinə, insanlara və idarəetmə sisteminə bağlıdır.
Səmərəli marketinq təşkilatdan, onun məqsədlərindən və biznes gerçəkliklərindən kənar ola bilməz. Marketinq fəaliyyəti və müəsissə arasında olan praktiki əlaqələri məzərə almasaq, marketinq real vasitə kimi istifadə oluna bilməz. Şirkətin marketinq fəaliyyətinin auditi problemlerin təşkilatin dar funksional fəaliyyətindən çox kənara çıxan təbəqələrinə toxunur. Belə audit əlbəttə ki, təşkilati diaqnostika ola bilməz, bu proses daha murəkkəb və uzunmüddətlidir. Onun marketinq fəaliyyəti və idarəetməsi təşkilatın ancaq bir hissəsidir, amma o mikroskop altında bioloji toxuma kimidir, və buradan təşkilatın ümumi problemlərini ehtimal etmək olar. Təşkilati diaqnostika daha böyük əhatə dairəsində olan problemləri aşkar edir və onları daha yaxşı sistemləşdirməyə imkan verir, lakin marketinq auditi sayəsində bütün təbəqələrdə olan, o cümlədən sahibkarlar da daxil olmaqla və şirkətin bazarda irəliləyişinə mane olan təşkilati problemləri aşkar edir.
